Энди кўтарма пулларига чек қўйилади, бунга футболчилар розими?

Футболимиздаги ўзгариш ва ислоҳотлар давом этаётганидан хабарингиз бор. Ўзбекистон футбол ассоциацияси юртимизда футболни янги босқичга олиб чиқиш учун барча зарур чораларни қўллаб чиқмоқда. Яқинда тарқатилган хабарга кўра, энди келаси мавсумдан бошлаб Ўзбекистон чемпионатида тўп сураётган футболчиларга кўтарма пуллари берилмаслиги маълум қилинди. ЎФА биринчи вице-президенти Умид Аҳмаджонов ушбу ташкилотда иш бошлаганидан кейин дастлабки пайтларданоқ айнан ўйинчиларнинг бирор-бир клубга кўчиб ўтаётганида оладиган катта миқдорлардаги кўтарма пулларига чек қўйиш нияти борлиги ҳақида бир неча бор таъкидлаганди. Ниҳоят, 2019 йилдан бошлаб энди бизда ҳам ойлик ва мукофот пулидан ташқари бериладиган маблағлар йўқ қилинади.

Хўш, бу қандай самара ва фойда беради? Аслида бошқа чемпионатларда бирор-бир футболчига ҳали ҳеч қандай каромат кўрсатмай туриб катта миқдордаги пуллар берилмайди. Аммо бу ҳолат бизда йиллар давомида анаънага айланиб кетган. Шу боис ундан воз кечиш ва бу ҳолатга кўникиш албатта юртимиздаги ўйинчилар учун осон кечмайди. ЎФА бу қарорни бир зумда қабул қилгани йўқ, унинг барча томонларини ўйлаган, таҳлил қилган ва албатта футболимиз манфаати устивор вазифага айлангани учун ҳам якунда шу қарорга келинди. Қолаверса, ПФЛга футболчиларнинг клублар устидан ёзган аризалари ҳам кўпайиб кетди. Барчасидаги шикоят деярли бир хил: яъни, клуб футболчиларга ваъда қилинган пулларни керак бўлса йиллар давомида тўламай келган. Бунда албатта ўша кўтарма пуллари ҳам назарда тутилган. Натижада бир қанча жамоалар ўша ўйинчилар учун катта-катта миқдордаги пулларни тўлашга мажбур бўлишмоқда. Аниқроғи, ПФЛ уларни шунга мажбур қилмоқда. Тан олайлик, охирги йилларда футболимиз тизимида тартиб ҳам йўқолиб кетганди. Клуб ва ўйинчи ўртасидаги келишмовчиликлар эса одат тусига кириб қолганди. Бир-бирини алдаш, ишончни суистеъмол қилиш каби ҳолатлар оддий тусга кириб қолгани ҳам ҳақиқат эди.

Биз футболчилар билан кўп гаплашамиз, уларни одатда ойлик маош ёки мукофот пулидан кўра, бериладиган кўтарма пуллари қизиқтиради. Чунки бирданига сумкангизда катта миқдордаги пуллар пайдо бўлиб қолса бу кимга ёқмайди? Футболчилар айнан шу нарсага роса ўрганиб қолишганди. Ҳаттоки, ҳар йили, керак бўлса ярим йилда жамоа алмаштирадиган ўйинчиларни кўрамиз. Уларнинг бундан мақсади фақат битта: қаерга борса ҳам олдиндан олинадиган кўтарма пули қизиқтиради. Унинг келишуви эса турлича бўлади.

Ўзига тўқ, бақувват клублар бирданига ваъда қилинган пулларни бериши мумкин, яна айрим жамоалар эса ўша келишилган пулларни маълум қисмга бўлиб тўлаш шартини ўртага қўйишади. Ана шундай пайтда ваъда қилинган кундан ўтиб кетса, футболчи яна кайфиятсиз ҳолатга тушиб, ҳаёли фақат кўтарма пулида қолади. Бундай вазиятда клуб раҳбарлари билан гаплашсак, улар футболчи ўз ўйинини кўрсатмаяпти, натижа бўлмаяпти, нега энди кўтарма пулини беришимиз керак, аввал ўзини кўрсатсин дея айбни уларга ағдаришади. Бир томондан қараганда, раҳбарлар ҳам аввал натижани талаб қилади ва кейин пулни бераман дейди. Кўряпсизми, бу вазиятда ҳар икки томон бўйича ҳам эътирозлар, муаммолар ва тушунмовчиликлар бўлиши табиий. Охирги пайтларда ўша бериладиган пулнинг миқдори ошиб бораётгани қайсидир маънода футболчиларни талтайтириб ҳам юбораётганди. Бунга эса биринчи навбатда ўша жамоаларнинг ўзлари сабабчи. Улар ўз сафларига керакли ўйинчини қўшиб олиш учун бошқа клубдан кўра кўпроқ таклиф қилишяпти.

Ўз навбатида футболчи ҳам ким кўп берса, ўша томонга оғиб кетяпти. Хуллас, бундай жараён кўплаб бошоғриқ ҳолатларни келтириб чиқараётганди. Энди эса 2019 йилдан бошлаб ҳаммаси ўзгаради. Албатта, кўтарма пулларининг бекор қилинишини футболчилар оиласи мамнуният билан қарши олишгани йўқ. Лекин бу вазиятнинг ижобий ечими бўлишига умид қилаётганлар ҳам бор. Биз бир нечта ўйинчилар ушбу масала хусусида гаплашдик, уларнинг айримларининг фикрларини эътиборингизга ҳавола қиламиз.

Жавлон Гусейнов (АГМК, ҳимоячиси):

“Кўтарма пулларининг йўқ бўлишига қарши эмасман, аммо...”

- Ўзи футболчилар учун жуда кўп янгиликларга қўл уриляпти. Ҳаммаси яхшиликка дейишади, аммо тез суръатларда худди глобал тарздаги ўзгаришлар амалга оширилмоқда. Кўтарма пулларини йўқ қилиш масаласига келсак, балки бу бир томондан тўғридир. Бутун жаҳон футболида ушбу ҳолат қўлланиб келинмоқда. Нима учун? Чунки бошқа жойларда футболчилар учун ойлик маош юқори бўлгани сабабли ҳам кўтарма пуллари жорий этилмаган. Лекин бизда ҳали кўтарма пулларини йўқ қилиш учун ойлик маошларимиз катта эмас-ку. Агарда бизда ҳам ойлик маошларимиз миқдори юқори бўлса, ана шунда кўтарма пулларини йўқ қилсак арзийди. Мабодо, футболчиларнинг ойлик маошлари ўзгармасдан туриб ўша бериладиган кўтарма пулларини йўқ қилиб қўйишса, унда биз учун жуда қийин. Ўйинчилар учун ойликдан-ойликка яшаш анча мураккаб. Чунки бизда ҳам оила, бола-чақа бор. Умуман олганда, мен кўтарма пулини йўқ бўлишига қаршиман деб айта олмайман, боя айтганимдек, буни қўллаш бир томондан тўғри. Лекин шунга яраша олаётган иш ҳақларимизнинг миқдорини ошириб, ўртада мутаносибликни топишса яхши бўларди.

- Чемпионатимиз ҳали тугагани йўқ, аммо айрим жамоаларнинг пули қолмаган. Бу ҳақида эшитиб турибмиз. Ўша йилнинг бошида белгилаб берилган йиллик сметасини ишлатиб бўлишган. Бу эса албатта футболимиз учун муаммоли вазиятлардан бири. Албатта, ҳар бир клубнинг раҳбари қандай ишлаётганини фақат ўзи билади, биз бошқаларнинг ишига аралашмаймиз. Шунчаки, мавжуд вазиятда ҳар иккила томон учун мақбул йўлни топишса барчамиз учун яхши бўларди. Яна қайтараман: ойлик маошларни кўтариб, кейин кўтарма пулларини йўқ қилишса, яхши бўларди.

Илҳом Юнусов (“Динамо” ярим ҳимоячиси):

“Розимиз, фақат ойлик маошимиз камида 10 миллион сўмдан кам бўлмаслиги керак”

- Агарда ойлик маошларимизни янада кўтариб қўйишса, кўтарма пулларини йўқ бўлишини қўллаб-қувватлаймиз. Футбол – бу бизнинг асосий тирикчилигимиз бўлиб қолган. Биз фақат футбол орқали пул топамиз, менимча, буни футболимиз раҳбарияти билишади. Аслида ўша “подёмний”ни йўқ қилишса бу жуда яхши. Ана шунда клуб раҳбарларининг ҳам футболчига катта-катта миқдордаги пулларни топиб бериш бўйича бошини қотирмайди. Футболчи билан шартнома тузилаётганда аниқ бир сумма эвазига ойлик маоши келтириб ўтилса ва шунга асосан пуллари вақтида берилиб турса, ўша ўйинчи хотиржам равишда ўз иши ва эътиборини фақат жамоасига қаратиб, бошқа нарсаларга чалғимайди. Лекин ойлигимиз кам бўлса, унда биз қандай яшаймиз? Оиламизни ҳам боқишимиз керак-ку. Хуллас, бу масала бўйича унинг барча томонларини ўйлаб чиқиш даркор.

- Биз футболчилар учун ҳам ҳаққонийлик муҳим. Яъни, кўтарма пуллари борасида футболчилар кўп алданишади. Бундан буёғига ўйинчиларга тўланадиган иш ҳақини ҳам қатъий режим остига олиб, вақтида тўлаш борасида назорат қилинса бу анча яхши бўларди. Ўша кўтарма пулини ойлик маошга қўшиб бериш ҳам мумкин-ку. Ана шунда ўртача миқдорда оладиган бўлсак, ойлик маош 10 миллион сўмдан кам бўлмаслиги керак. Биз кеча-ю, кундуз оиламиздан ташқарида бўламиз. Мабодо, жароҳат олсангиз, ҳеч кимга керак бўлмай қоласиз. Кимлардир ўша ойлигини кутиб яшайди. Шу боис ҳам бундан буён ойлик маошларимизни кўтариб қўйишса мақсадга мувофиқ бўлади. Агарда мана шу система бўйича иш олиб борилса, бу футболимизнинг кўтарилиши учун ёрдам беради. Бироқ ойлик маошларимиз 3-5 миллион атрофида қолаверса, у ҳолда кўтарма пули ўз кучида қолгани яхшироқ. Бу борада ҳар бир футболчининг ўз фикри бор. Масалан, менга ойлик маошимни яхши қилиб беришса, менга кўтарма пули ҳам, мукофот пули ҳам керак эмас.

Шуҳратбек Жўраев тайёрлади.