Ривожланишнинг французча услуби ёхуд 5 йил олдин Ўзбекистонни енгган бўлажак чемпионлар

Россияда бўлиб ўтган жаҳон чемпионатини бутун дунё катта қизиқиш билан кузатиб борди. Ҳар тўрт йилда бир ўтказиладиган ушбу катта футбол форумида бу сафар Франция терма жамоаси жаҳон чемпиони деган улкан шарафли номга сазовор бўлди. Бундан роппа-роса 20 йил олдин – 1998 йили Франция яшил майдонларида ўтказилган мундиалда мезбонлар жаҳон чемпионлигини қўлга киритишганди. Янги авлод эса 20 йилдан кейин ўша тарихий ғалабани қайтарди.

15 июль куни Москвадаги “Лужники” стадионида Франция ҳамда Хорватия терма жамоалари иштирокидаги жаҳон чемпионатининг финал учрашуви чиндан ҳам ҳар қандай мусобақанинг безагига айлана олади. Французлар голларга бой тарзда кечган ўйинда 4:2 ҳисобида ғалаба қозонишган ҳолда жаҳон Кубогини боши узра баланд кўтаришди. Ушбу финал баҳсини кузата туриб, ҳаёлимга бир нарса келди. Ушбу мундиалда Ўзбекистон миллий терма жамоаси ҳам иштирок этиши мумкин эди, аммо яна аламли тарзда биз мундиал чиптасидан қуруқ қолгандик. Финалда Франция терма жамоасининг муваффақиятини кузата туриб, ушбу чемпионлар ҳам Ўзбекистон терма жамоаси ҳақида хабардор бўлишгани ёдимга тушди. Яъни, ўша Погба, ўша Умтити сингари жаҳон чемпионлари ўз вақтида ўзбек йигитларига қарши тўп суришганди. Айнан шу нарса ёдимга тушди. Пайқаган бўлсангиз, бундан беш йил олдин Туркияда ўтказилган ёшлар ўртасидаги жаҳон чемпионатида Франция ва Ўзбекистон терма жамоалари чорак финалда дуч келишганди. Ўшанда вакилларимизнинг мундиалдаги ёқимли саргузаштларига французлар чек қўйишганди. Якунда Франция ёшлар ўртасидаги жаҳон чемпионлигини қўлга киритганди. Шу ўринда беихтиёр ўша беш йил олдинги мундиалдаги Франция – Ўзбекистон терма жамоалари ўртасидаги ўйиннинг протоколини эътиборингизга ҳавола қиламиз. Албатта, беш йил олдинги таркибга назар ташлаш қизиқ туюлса керак-а? Айниқса, ўша пайтда бўлажак жаҳон чемпионлари сафида Ўзбекистонга қарши кимлар тўп сурганини кўриш ундан-да ёқимли бўлса ажаб эмас. Чиндан ҳам ўша бизни 4:0 ҳисобида тор-мор келтирган французларнинг таркибига қаранг: Альфонс Ареола, Курт Зума, Самуэль Умтити, Поль Погба, Люка Динь, Яя Саного, Жеффри Кондогбиа, Флориан Товен каби жаҳон савиясидаги топ-футболчиларни учратиш мумкин. Бу йилги жаҳон чемпионлари сафида эса ўша таркибдан тўрт нафар ўйинчининг ҳам борлиги диққатга сазовордир. Булар – Арелоа, Погба, Умтити ва Товен. Айнан ушбу чемпионлар Ўзбекистон терма жамоасига қарши ўйинда иштирок этиб, жамоасининг ғалабаси учун катта ҳисса қўшишганди. Умуман олганда, ўша пайтдаги Франциянинг таркиби ҳам кучли эди. Зума, Кондогбиа, Динь, Саного ва яна бошқа ўйинчилар кучли рақобат туфайли ҳозирги Франция терма жамоасининг таркибидан четда қолишди. Лекин ўша ўйинчилар бугунги кунда қайси клубларнинг шарафини ҳимоя қилишмоқда? Масалан, Жеффри Кондогбиа “Валенсия”да, Люка Динь “Барселона”да, Курт Зума “Сток Сити”да, Яя Саного “Тулуза”да, Жан Кристоф Баэбак эса “Утрехт” каби жамоаларда тўп суришяпти. Яқинда Россиядаги мундиалда жаҳон чемпиони бўлганлардан эса Поль Погба “Манчестер Юнайтед”, Самуэль Умтити “Барселона”, Альфонс Ареола ПСЖ ва Флориан Товен “Марсел”да ўйнаяпти.

Хўш, энди солиштириш учун ўзимизнинг йигитларга юзланамиз. Бундан беш йил аввал Франция терма жамоасига қарши майдонга тушган ўзимизнинг қора кўзларимиз бугунги кунда қаерда ва нима қилишяпти? Улардан бирортасида яққол ўсиш кўриндими? Кимдир Европага кетдими? Эх-хе, саволлар кўп-у, аммо жавоб йўқ. Францияга қарши майдонга тушган таркибни кўриб турганингиздек, бирор-бир ўйинчимиз кейинчалик ярқ этиб порлагани йўқ. Аксинча, борини ҳам йўқотяпмиз десам ишонасизми? Масалан, ўша мундиалда юлдузга айланган Аббос Махсталиев ҳозир қаерда? Ўша Поль Погбага муносиб қаршилик кўрсатишга уринган ўзимизнинг Махсталиевнинг келажаги ҳақида роса илиқ  фикрларни айтгандик. У ҳам Погба сингари жаҳон даражасига чиқа олдими? Лекин у Осиёда ҳаттоки оддий легионер мақомига ҳам айлана олгани йўқ. Ҳозир у қаерда? Суперлигада “Нефтчи” шарафини ҳимоя қилгач, про-лигада Термизнинг “Сурхон” жамоасига бориб қўшилди. Махсталиев учун аллақачон фаолиятида чўққига чиқиш имкониятлари ёпилган. Ўша таркибимиздан ҳужумчи Игорь Сергеев миллий терма жамоа даражасигача етиб борди. Аммо қандай етиб борди? Қандай машаққатларни бошдан кечирганини ўзи билса керак. Жалолиддин Машарипов эса бироз кечроқ бўлса ҳам миллий терма жамоа савиясига кўтарилмоқда десак бўлади. Хўш, ўша таркибимиздан кимларни ярқ этиб кўзга ташланяпти деб айта оламиз? Афсуски, ҳеч ким! Барчаси ўртача савиядаги ўйинчиларга айланишган ва энди улардан бундан ортиғини кутиб бўлмайди. Ўртадаги тафовут яққол кўриниб турибди. Беш йилдан кейин ўша францияликлар жаҳон чемпионлигини нишонлашяпти, яна бошқа ўйинчилари Европанинг етакчи клубларида тўп суришяпти, бизнинг футболчиларимиз эса ўзимизнинг чемпионатдан нарига ўта олишмаяпти. Бу ерда иккала мамлакатлардаги футбол даражаси ҳам очиқ-ойдин кўриниб турибди. Сифат ва савия барибир уларда бошқача.

 Уларда футболга бўлган муносабат ва эътибор ҳар жиҳатдан кучли. Шунинг учун ҳам французларнинг янги авлоди 2013 йилда ёшлар ўртасидаги жаҳон чемпионлигини қўлга киритишди ва бу йил асосий мундиалда ҳам жаҳонда тенгсиз бўлишди. Бизнинг улардан ўрганишга арзийдиган жиҳатларимиз жуда ҳам кўп. Бундан пайтда сира ҳам уялмасдан Франциядан футболнинг ривожланишини, қандай қилиб Погба, Умтити, Товен каби ўйинчилар бундай даражага кўтарила олганининг сир-асрорларини ўргансак чакки бўлмасди. Тўғри, бу йил футболимизда инқилоб юз бериб, ривожланиш учун дадил қадамлар ташланаётганини ҳам инкор қилиб бўлмайди. Аммо нима учун беш йил олдин бўлажак чемпионларга қарши ўйнаган йигитларимиз шу пайтгача ўсишга эришишмад? Нега ўзимизнинг чемпионатдан нарига ўта олишмаяпти? Нима сабабдан миллий терма жамоага кўтарила олишмаяпти? Балки шунинг учун биз ҳали ҳам жаҳон чемпионатидан қуруқ қолаётгандирмиз. Бизда бунгача ўсмирлар ва ёшлар терма жамоаларимизнинг Осиё ҳамда жаҳон чемпионатларида жавлон урган йигитларимизнинг кейинчалик фаолиятида пасайиш кузатилиши ёки бир қолипга тушиб қолишлари каби ҳолатларга дуч келавериб, бунга ўрганиб ҳам қолганмиз. Нимагадир ўсиши мумкин бўлган футболчиларимиз кейинчалик эътиборсизлик ёки бошқа сабаб туфайли ривожланишдан тўхтаб қолишяпти. Бу эса бугунги кундаги футболимизнинг оғриқлик муаммоларидан бирига айланган.

Ёшлар ўртасидаги жаҳон чемпионати. Чорак финал.

2013 йил, 6 июль. Риза. “Янги шаҳар” номли стадион.

Франция – Ўзбекистон – 4:0 (3:0).

Голлар: Яя Саного, 31 – 1:0. Поль Погба, 35-пен. – 2:0. Флорен Товен, 43-пен. – 3:0. Курт Зума, 64 – 4:0.

Ҳакамлар: Сандро Риччи (Бразилия), Алессандро Роча (Бразилия), Карлос Вера (Эквадор).

Франция: Альфонс Ареола, Димитри Фольке, Курт Зума, Самуэль Умтити, Поль Погба, Жеффри Кондогбиа (Аксель Нгандо, 62), Яя Саного, Жан Кристоф Баэбак (Алекси Босетти, 69), Люка Динь (Пьер Йвес Полома, 78), Жордан Верету, Флориан Товен.

Ўзбекистон: Аслбек Омонов, Тоҳир Шамсиддинов, Максимилиан Фомин, Аббос Махсталиев, Владимир Козак, Диёр Туропов (Жалолиддин Машарипов, 59), Абдулазиз Юсупов (Забиҳилло Ўринбоев, 59), Азамат Абдуллаев, Игорь Сергеев, Сардор Собирхўжаев (Камрон Кападзе, 65), Муҳсин Убайдуллаев.

Огоҳлантиришлар: Максимилиан Фомин, 14. Тоҳир Шамсиддинов, 34. Сардор Собирхўжаев, 51. Владимир Козак, 65.

Четлатиш: Тоҳир Шамсиддинов, 68.    

Шуҳратбек Жўраев.