Эрталаб пул, тунда контракт?! Ёш футболчилар, сохта агентлардан эҳтиёт бўлинг!

Барча ёш футболчилар Европанинг кучли жамоаларида тўп суришни орзу қилади. Яхши маош, зўр машина ва катта уй. Ҳар қандай спортчининг орзуси. Айнан шу омилдан сўнгги пайтларда фирибгарлар фойда олишни йўлга қўйиб олаётгани ачинарли…

18 ёшли Жо Брет Англиянинг 8 дивизионида тўп сурар эди. Ҳар қандай ёш футболчи сингари у ҳам кучлироқ чемпионатда ўйнашни орзу қила бошлади. Ана шундай кунларнинг бирида, бегона шахс унга ижтимоий тармоқ орқали хабар жўнатди. Номада фирибгар ўзини футбол агенти сифатида таништирган ва Жони Португалиянинг «Белененсеш» кўригига олиб бормоқчи эканлигини маълум қилган. Яқиндагина иш жойини йўқотган йигитча учун бу таклиф лотереядан ютуқ чиққандек туюлгани аниқ.

Улар видеоалоқа ёрдамида суҳбат қуришади. Эртаси куни сохта агент Бретга агент ва мижоз ўртасида тузилиши керак бўлган ҳужжатларни юборади. Унга кўра, сафар ва бошқа харажатлар учун ёш футболчи 910 фунт тўлаб бериши ёзилган эди. Агент бу суммани яқин 3 сутка ичида қайтариб беришини ҳужжатга қўшиб қўйгани учун Брет шубҳаланиб ўтирмади. Дўстларидан қарз олди ва ўзини Ковалски, деб таништирган шахснинг ҳисоб рақамига ушбу суммани ўтказиб берди. Бир неча соатдан сўнг, футболчи «Инстаграм»да сохта агент уни қора рўйхатга тиқиб қўйганини пайқади…

Ўтган йили FIFPro словакиялик фирибгар Мартин Койс ҳақида маълумотлар эълон қилди ва ундан эҳтиёт бўлиш кераклигини ошкор қилди. Койс литвалик ёш футболчини «Парма» клуби академиясига олиб кириб қўйиш мақсадида каттагина суммага «туширгани» маълум бўлди. Жабрланган футболчи қонун ҳимоячиларига арз қилди. Қидирув ва суриштирув ишларига кўра, Мартин Койс бу соҳада энг уддабуронлардан бири экан. Юқорида англиялик Жо билан бўлган воқеа ҳам айнан шу инсоннинг қўли билан содир этилган. Шунчаки, у ўзини Ковалски, деб таништирган.

Европада шов-шув кўтарилгач, Словакия футбол федерацияси ўз мамлакатида лицензия билан фаолият олиб бораётган барча агентларнинг исм-фамилияси туширилган расмий баёнот билан чиқди. FIFProнинг маълум қилишича, бу ҳозир футбол оламидаги глобал муаммога айланиб бораётган масала.

Европа давлатларидан фарқли ўлароқ, Филиппин, Зимбабве, Финляндия, Литва, Либерия, Гана, Австралия, Парагвай ва бошқа давлатларда сохта футбол агентлари сони тобора ортиб бормоқда. Айниқса, Африка давлатларида бу одатий тусга кирган. Камбағалликдан қутилишнинг ягона йўли саналган футболга бўлган эътибор улкан. Ёш йигитлар ўз қишлоқларини, шаҳарларини, кейинроқ мамлакатни тарк этиш учун  агентларга катта сумма тўлаб бериши лозим. Улар қандайдир баҳоналар билан уларнинг пулларини ундириш учун ҳар нарсага тайёр. Аслида, Европанинг ривожланган давлатларида ҳам бундай ҳолат кўп учрайди, аммо ёш футболчилар буни ошкор қилишдан уялади. Шу боис, 1000 евронинг баҳридан ўтиб қўйишади.

Аслида, барча алданиши мумкин, бироқ кўпроқ ёшларни тузоққа тушириш осонроқ. Ёш, иқтидорли футболчиларга ижтимоий тармоқлар орқали 2-3 минг евро эвазига Европа клубларидан бирида кўрикдан ўтишни таклиф этиш мумкин. Уларнинг аксарияти олдиндан пул тўламаслиги мумкин, бироқ барчанинг ижтимоий келиб чиқиши ҳар хил. Нисбатан бадавлатроқ, ёки ишонувчан оила ўз фарзандининг келажаги учун бу пуллардан бемалол воз кечиши мумкин. Кўпинча, ёши катта футболчилар бундай қинғир ишдан қочиб қолишни уддалайди. Мисол учун 37 ёшли Федерико Мухен «The Sun» учун берган интервьюсида шундай воқеа қурбони бўлишига сал қолгани ҳақида сўзлаб берган эди.

«Менга БАА клубида кўрикда бўлишни таклиф қилишди. Йилига 1 миллион долларга яқин маош таклиф этишди. Бунинг эвазига, агентлик 2,500 доллар ўз улушини олдиндан олмоқчилигини маълум қилди. Мен аввал кўрикдан ўтай, кейин бу суммани тўлаб беришимни айтдим. Унга бундай ўйинларни кўпини кўрганимни ва пул ундириш учун одам танлашда адашганини айтдим.»

Бу воқеа таниқли футболчи – Месут Ўзилнинг агенти томонидан жуда чиройли таърифланган. Эркут Согутунинг айтишича, бундай шахслар футбол оламида муаммолар келтириб чиқаради:

«Бундай ярамас инсонлар сабабли кўплаб футбол агентлари зарар кўрмоқда. Одамлар бизга ишонмай қўйган. Эслаб қолинг, ҳақиқий агент ҳеч қачон футболчи билан алоқага чиқмайди. Айниқса, ёш футболчилар билан. Профессионаллар биринчи навбатда, унинг мураббийи ёки ота-онаси билан суҳбатлашади.»

Бундай ҳолат Россияда ҳам кўп кузатилади. Мисол учун, 2018 йилдаги ЖЧ пайтида 30 га яқин футболчи катта суммага зарар кўрган. Россиялик агентлар мамлакат учун виза бекор қилинганидан фойдаланган ҳолда, африкалик ёш футболчиларни турли клублар кўригида бўлиши учун чорлаган. Улардан йўл ва бошқа харажатлар учун аввалига 1000, кўп ўтмай 3000 доллардан пул олишган. Якунда, сохта агентлар 100 000 доллардан ортиқ фойда билан «қора қитъа»дан келганларни алдаб кетишган.

Мундиал якунлангач, уларни мамлакатдан чиқариб юборишган. Додини кимга айтишни билмаганлар индамай ортга қайтиб кетишдан бошқа чора топа  олмаган. Уларнинг аксарияти ҳали-ҳамон ўз уйига етиб олгани йўқ. Чўнтаклари бўшаб қолгани учун, бошқа юмушларни бажариб пул жамғариш билан банд.

Яқиндагина футболчиларнинг ҳуқуқини ҳимоя қилиш халқаро ассоциацияси вакиллари фейк агентлардан эҳтиёт бўлиш чора-тадбирларини ишлаб чиқди. Унга кўра, ёш футболчи ва унинг ота-онаси қуйидаги 6 та «олтин» қоидага амалга қилиши керак.

1. Ҳеч қачон агентга контракт имзоланишидан аввал пул тўламаслик лозим
2. Юзма-юз кўришган ва суҳбатлашган агентлар билангина ҳамкорлик қилиш керак
3. Агентнинг лицензияси бор-йўқлиги билан қизиқиш лозим
4. Ҳеч қачон агент билан юрист маслаҳатисиз шартнома имзоламаслик керак
5. Ушбу агент ҳақида клуб расмийларидан маълумот олишни унутманг
6. Футболчилар ҳуқуқини ҳимоя қилувчи мамлакатдаги агентлик билан алоқага чиқинг

Ҳа айтганча, Жо Брет ҳали-ҳамон Ковалскига берган 910 фунтини ундира олмади. Агар унинг аҳволига тушиб қолишни истамасангиз, юқорида олти қоидага амал қилинг!