Рустам Мирсодиқов: Мураббийга ишонч билан муддат беринг!

Ўзбек футболида Рустам Мирсодиқовни ҳамма яхши билади. У фаолиятида бир қанча клубларни бошқарди, миллий терма жамоамизга ҳам устозлик қилган. 10 йил давомида эса “Металлург”га бош мураббийлик қилди. Мураббийлар тез-тез алмашаётган даврда эса Мирсодиқовнинг узоқ вақт бир клубда ишлагани ҳам аслида катта натижа. Доим ҳам матбуотда кўриниш бермайдиган мутахассис sports.uz мухбири билан суҳбатда аввало мураббийлар ҳақидаги фикрлари билан гапни бошлади.

-  Эсингизда бўлса, сизга анча аввал интервью берганимда ҳам айтганман: чумчуқ сўйса ҳам, қассоб сўйсин, - дея суҳбатни бошлади Мирсодиқов. - Футболда ҳам уни тушунадиган, юраги билан қайғурадиган одамлар ишласа, бу спорт тури янада ривожланиши мумкин. Олдинги пайтда ишлаш ҳам бошқачароқ эди. Мисол учун, ҳокимиятдан футболга алоҳида бириктирилган одамлар бўларди ва улар жавобгар ҳисобланарди. Улар асосан клубда ишлаётган мураббийга катта ишонч билан қарашарди. Ҳозир эса вазият ўзгариб кетган. Бирор клубда ишлаётган бечора мураббий ҳадиксираб юради. Бир-иккита ўйинда ютқазадиган бўлса, мураббийни ишдан бўшатишади. Мана шундай омиллар туфайли ҳозирги мураббийлар ёшларга ишониш ёки бошқа қандайдир тактик услубларни қўллашга ҳам қўрқиб қолишган. Барибир ўзимизда ҳам яхши мураббийлар бор. Қаранг, вилоятларда ажойиб футбол мактаблари очилган. Қашқадарё, Сурхондарё, Бухоро, умуман барча вилоятларда. Юртимизда эса иқтидорли ёшлар жуда кўп. Айрим клублар эса ёш мураббий ва ёш ўйинчиларга ишонч билдиришдан қўрқишмаяпти. Бунга “Насаф” билан “Бунёдкор” мисол бўлса керак. Ўзимизни қора кўзлар терма жамоада ҳам жонини бериб ўйнайди. Мен бу гапим билан термада ҳам ҳаммани алмаштириб ёшларни ўйнатинглар, демоқчи эмасман. Барибир ҳамма нарсанинг вақти соати келади. Майдонга кўзи ёниб турган йигитларни тушириш керак.

-  Терма жамоа ҳақида гап очдингиз. Айтинг-чи, тажрибангиздан келиб чиққан ҳолда миллий терма жамоамиз устози Вадим Абрамовга қандай маслаҳат берган бўлардингиз?

-  Вадим Карленовичнинг ўзи ҳам тажрибали мураббийлардан ҳисобланади. Биз мураббийлар орасида бир-биримизга бирор нимани ўргатиш қийин, чунки аксарияти ўзига яраша билимли ва салоҳиятга эга. Мен фақат битта нарсани айта олишим мумкин: Абрамовга омад тилайман. Футболда барибир омадсиз бўлмайди. Агар ўша омад бўлмаса, минг уринманг мақсадга эриша олмайсиз. Ахир бошимиздан ўтказдик, жаҳон чемпионатига чиқишимиз учун битта гол ёки бир очко етмай қолди. Бу нима дегани? Ўша омад билан боғлиқ-да. Футболда ишлаётганда ўзига ишониши керак ва шу билан бирга ўша инсон омадли ҳам бўлиши лозим.

-  “Металлург”да адашмасам 2008-2017 йиллар давомида ишладингиз. Ўша маҳалда қўл остингиздаги клуб бошқалар учун ноқулай рақибга айланиб қолганди. Умуман, жамоани қандай ушлаб тургансиз ва у ерда узоқ вақт ишлашингизнинг сабаби нимада бўлган?

-  Аввало, “Металлург” раҳбариятининг ишончи билан боғлиқ. Шунча йил Бекободда ишлаган бўлсам, бирор марта ҳам эртага ютқазиб қўйсам мени ҳайдаб юборишади ёки майдонга ёш болани туширсам бунинг жавобгарлиги қандай бўларкин, деган ўй-хаёллар мутлақо бўлмаган. Раҳбарият бизга ишонгани учун жамоани топшириб қўйганди. Клубда ишлаган вақтимиз мобайнида таркибимизда иқтидорли ёшлар ҳам, тажрибали ўйинчилар ҳам бўлишган. Ҳикмат Ҳошимов, Маъмур Икромов, Одил Исабоев ва яна бошқаларни айтишим мумкин. Мавсум бошида кетма-кет 4-5 марта ютқазган пайтларимиз ҳам бўлган. Биринчи даврани охирги ўринда ҳам тугатганмиз. Футбол шундай ўйинки, олдиндан нима бўлишини айта олмайсиз.

-  “Металлург”да ишлаган даврингиз мобайнида жамоанинг эгаллаган энг юқори ўрни адашмасам, 7-ўрин бўлганди...

-  6-ўрин...

-  Айтмоқчиманки, клубдан кетганингиздан сўнг “Металлург” энди қандай кўринишда бўларкин, деган саволлар кўпайганди. Сиздан кейин жамоани Андрей Шипилов бошқариб келяпти. Охирги икки мавсумдан буён эса “Металлург” 5-ўринни эгаллаб келяпти...

-  “Металлург”да ўзгарган раҳбарият ҳам футболга катта эътибор қаратяпти. Улар мураббий ва жамоа олдига бир ёки икки йилда мана шу ўринни олиб берасизлар, деган вазифани қўйишмаган. Муҳими, раҳбарият томонидан Шипилов қўллаб-қувватланяпти. Натижада мураббийда руҳий босим йўқ. Айрим клубларда эса вазият бошқачароқ, мураббийни олиб келиб, бир йилда учинчи ўринни оласан, деб топшириқ беришади. Ҳар бир йиғилишда раҳбарият томонидан мана шу нарса ҳадеб такрорланаверса, жамоадаги мураббий ва футболчиларга акс таъсир кўрсатиши ҳам мумкин. Оқибатда футболчилар майдонга тушганида биладиган ишини ҳам эсанкираб нима қилишини билмай қолишади. Бу эса руҳий босим билан боғлиқ. “Металлург” раҳбариятига эса катта раҳмат. Ҳозирда ҳам улар жамоага катта далда бўлишяпти.

-  Собиқ жамоангизнинг ўйинини кузатаётгандирсиз, ўзингизга ёқяптими?

-  Мавсум бошида селекция тўғри бажарилди. Позицияларга мос футболчилар олиб келинди. Айрим клубларга ўхшаб 20 та ўйинчи олиб, 20 тасига жавоб беришмаган. Масалан, “Андижон”дан Шаҳзод Убайдуллаевни таклиф қилишди. Ўзи “Металлург” шаклланиб бўлганди. Бу йил эса янада иқтидорли ўйинчиларни қўшиб олишди ва рақобатбардош жамоага айланди. “Металлург” юқори ўринларда юрган исталган клубни ютиб қўйиши мумкин. Лекин ўз уйида ютқазиб қўйиши ҳам мумкин. Футбол шунақа ўйин.

-  “Металлург”дан кетганингиздан кейин сизни яна бирор-бир клубда бош мураббийлик қилишингизни кутгандик. Янглишмасам, орада бироз муддат “Сурхон”да қандайдир лавозимда ишладингиз. Нега футболда яна ишламаяпсиз?

-  Биз ишлаган пайтда раҳбариятнинг футболга эътибори ва қарашлари бошқачароқ эди. Сўз берса, гапининг устидан чиқадиган раҳбарлар эди. “Металлург”дан кетганимдан кейин менга “Сурхон”га ёрдам бериш бўйича таклиф бўлди. Аммо у ерда мураббийлар ишлашаётганди. Фақат мендан маслаҳат сўрашган ва қўлимдан келганича ёрдам берганман. Мана, ҳозир сўраяпсиз, нимага ишламаяпсиз деб, иш бошлашдан аввал жамоани йиғиш керак. Бир-икки ойдан кейин эса футболчиларга маошларини бериш керак. Ахир уларни ҳам оиласи, бола-чақаси бор. Агар вақтида пул берилмаса, уларнинг ёнида мен алдоқчи бўлиб қолишим мумкин. Шунча йил меҳнат қилиб топган обрўни бир соатда йўқотиб қўйиш ҳеч гап эмас. Мен футболчиларга катта-катта пуллар бериш керак, демаяпман. Шунчаки, ҳаммасини келишгандек вақтида, алдамасдан бериб турса-чи, ҳар қандай ўйинчи ҳам ўйнайди. Мана, ўзинглар ҳам ўқияпсизлар, клубларда молиявий муаммолар учраб турибди. Яқинда “Бунёдкор”да уч-тўрт ойдан бери маош олишмаётгани ҳақида ёзишганди. Клубларимизда эса бошқа жойлардан келиб ишлашяпти. Агар пул бўлмай қолса улар кетишади ва эртасига клуб устидан арз қилиб ёзишади. ФИФАга ёзадиган бўлса, албатта тўлашга мажбур бўлади. Ҳаммаси бир-бирига боғланган. Мана, “Навбаҳор”даги вазиятни қаранг, ишлаган ёрдамчи мураббийи ФИФАга ёзган ва энди клуб катта миқдорда унга пул тўлаши керак. Бир-иккитаси мендан у қандай мураббий эди, деб сўрашяпти. Мен эса тўғрисини айтсам ундай мураббийни билмайман ҳам, танимайман ҳам. Ишонасизми, эшитмаганман ва кўрмаганман. Наманганда шунча мураббий бор. Четдан олиб келмасдан ўзидаги кадрлардан фойдаланса улар пул учун эмас, футбол ва Наманган мухлислари учун ишлаб беришарди. Агар олиб келинаётган хорижлик футболчи ёки мураббий ўзимиздагилардан кучли бўлганида, буни тан олиб чиндан ҳам кучли деб айтган бўлардим.

-  Ҳозирги раҳбарларга ишониш қийинми?

-  Футболчиларнинг олдида барча масъулиятни бош мураббий бўйнига олади. Раҳбарият хўп, деб, эртага айтганини бажаришмаса, ким ёлғончи бўлиб қолади – бош мураббийми?

-  Демак, мураббийликка қайтишга сизни шу ҳолат тўсиб турибдими?

-  Гап бунда эмас. Агар ўйинчилар мураббийга ишонмаса ишлашнинг фойдаси йўқ. Майдонда натижани мен эмас, футболчилар кўрсатишади. Биласизми, “Металлург”да ишлаган пайтимда футболчиларга пуллар ўз вақтида бериларди. Озгина-ю, созгина эди. Камроқ бўлса ҳам доим иш ҳақлари тўлаб борилган. У ерда ҳеч қандай алдов бўлмаган. Мен ишлаган пайтимда ҳеч қайси ўйинчи шикоят қилиб ёзмаган. Ёзиш у ёқда турсин, жамоамиздан кетган футболчиларнинг ҳам пуллари берилган. Эркак киши айтган гапининг устидан чиқиши керак. Шу сабабли жамоа тузишдан аввал ўйинчиларни танлай билиш керак. Ёзиш билан ҳамма иш битмайди.

-  Чемпионатимизда Шота Арвеладзе, Андрей Канчельскис каби таниқли мутахассислар ишлашмоқда. Улар футболимизга нима бера олишяпти, деб ўйлайсиз?

-  Тўғри, боя айтганимдек, натижани футболчилар кўрсатишади. Аммо мураббийдан ҳам катта масъулият талаб қилинади. 30 та ўйинчидан энг муносибларини асосий таркибга танлаб олишлари лозим. Масъулият ҳар жиҳатдан катта. Ҳар бир клубнинг ўз вазифаси бор. “Пахтакор” чемпионатимиздан ташқари Осиё Чемпионлар лигасида ҳам қатнашяпти. Ҳали ўзбек клублари ОЧЛ финалида иштирок этишгани йўқ. “Насаф” 2011 йили ОФК Кубогини ютганди. “Пахтакор”ни тушунса бўлади, олдига катта мақсад қўйилган. Арвеладзе ҳам анча тажрибали мутахассис. Ўзи ҳам яхши ўйинчи бўлган. Унинг “Пахтакор”ни Ўзбекистон чемпионатида ва Осиё Чемпионлар лигасида ҳам ғолибга айлантиришга қурби етади. Канчельскис тўғрисида қизиқ ҳолат юз берди. Ўтган йили уни ишдан олиб ташлашди ва кейинчалик уни яна қайтаришди. Менинг фикрим шундайки, “Навбаҳор” жамоасини ўзимизни мутахассислар бошқаргани яхши. Мураббийга жамоани ишониб топширишгач, унинг ишига аралашишмасдан фақат вақт бериш керак. Олдингдан оққан сувни қадри йўқ, деб бекорга айтишмаган. Ҳозир шунга ўхшаш вазият юз беряпти. Тўғри, Канчельскис ҳам ўз пайтида яхши футболчи бўлган, у ҳам ажойиб инсон. Лекин жамоаси ютқазса, бир-иккита футболчини олиб ташлайман, бошқа ўйнаттирмайман дейди. Ютса бошқа нарса дейди. Агар клуб раҳбарияти маҳаллий мураббийга ишонч билдириб, вақт беришса, кўзлаган мақсадига эришишади. Наманганда футболни жуда севишади. У ерда мухлисларининг ўзи клуб учун катта куч. Битта ўйинда ютқазса мураббийни дарров ўзгартириш нотўғри. Футболда ютқазмайдиган жамоа бор эканми? Ҳамма ютқазади. Ўша “Реал” ва “Барса” ҳам керак бўлса мағлубиятларга учрашади-ку.

-  Мураббийлик фаолиятингиз давомида ўзингиз учун нохуш ҳолатлар ҳам бўлганми?

-  Футболда паст-баландликлар бўлиб туради. Бу спорт турида эртага ютаман, деб айтиш мумкин эмас. Лекин ҳаётда афсусланган жойларимиз бўлган. Ютқазгандан кейин мураббий мард бўлиб мағлубиятни бўйнига олишни ҳам билиши керак. Ютса жамоа ютади, ютқазса мураббий ютқазади. Шунча йил ишлаган бўлсам, айбимни футболчиларга ёки ҳакамларга ағдариб қўймаганман. Яна қайтараман, мағлубиятни тан олиш ҳам марднинг иши. Ютқазиб қўйсак, қайсидир футболчиларни ёмонлаб, айбни уларга тўнкаб юрмаслигимни қўл остимдаги ҳамма ўйинчилар яхши билишарди.

-  Сиздан фаолиятингизда нохуш ҳолатлар бўлганми, дея бежизга сўрамадим. “Металлург”даги охирги фаолиятингизда “Пахтакор”га қарши учрашув кўпчиликни ёдида. Ўшанда ўйинни келишилган, деб топишган ва сизни четлатган ҳолда лицензиянгизни олиб қўйишганди. Энг қизиғи шундаки, ўша маҳалда барча айбдорлар жазоланиши айтилган-у, аммо биргина сизни четлатишган ва бошқалар гўёки сувдан қуруқ чиққандек бўлишганди. Аслида ўшанда нималар бўлганди?

-  Бу масалада бир-иккита катта йиғилишларда раҳбарлар ҳам гапиришган. Бу - ҳаёт. Ўша пайтдаги федерациянинг раҳбариятига кимдир нотўғри маълумот берган, чамамда. Телефон қилишган дейилган, бошқа дейишган. Майли, бўлар иш ўтиб кетди. Лекин менинг ўшандаги хатти-ҳаракатларим ва қилган ишларим туфайли футболчиларимнинг олдида юзим ёруғ. Орадан ярим йил ўтганидан сўнг, раҳматли Мираброр Усмонов мени ҳузурига чақириб суҳбатлашганди. Ўшанда яна ишлайверинг, сиз ҳақингизда нотўғри қарор чиқарилган экан, деган гапни айтганди. Қанча ишлари бўлишига қарамай, мен билан боғлиқ вазият ёдида турган экан. Ёрдамчиларидан асл вазиятни билиб, сўраб-суриштириб ҳаммасини билганларидан кейин мени чақиртирган. Агар ростдан ҳам айбим бўлганида мени чақириб, яна ишлайверинг демасди.