"Улар мени қандай ишлашимдан хабардор эдилар" ёхуд Усмон Тошев ЎФАдаги фаолияти ва Афғонистон терма жамоаси устозига айлангани ҳақида

Юртимиздаги тажрибали мутахассислардан бири, ЎФАда терма жамоалар бўлими бошлиғи сифатида фаолият кўрсатган Усмон Тошев яқинда Афғонистон терма жамоасига бош мураббий этиб тайинланди.

Эндиликда у бор эътиборини ўзининг янги иш жойига қаратган. Тошев яна мураббийлик фаолиятига қайтди. Албатта, ЎФАда олиб борган самарали ишини ҳам таъкидлаб ўтиш даркор.

Усмон Қудратович бир қатор масалалар бўйича Sports.uz сайтига интервью берди.  

- Усмон Қудратович, Афғонистон терма жамоасига бош мураббий этиб тайинланишингиз қандай юз берди?

- Йил бошида бир нечта жамоадан таклиф тушганди. Ўшанда ушбу терма жамоадан ҳам таклиф бўлган. Лекин мен ўша пайтда Жамолиддин Раҳматуллаев бош мураббийлигидаги терма жамоа билан жаҳон чемпионатида эдим. Уларга ҳозир бора олмайман, олдимизда муҳим ўйинларимиз борлиги ҳақида айтгандим. Раҳбарият билан телефонлашиб ўзларинг гаплашиб олинглар, агар рухсат берсалар келаман дегандим. Лекин бизни раҳбарият рухсат бермади. Чунки ишларимиз кўп. Боз устига ҳамма ишни ўзим бошлаганман. Лойиҳамиз бўйича меҳнат қилаётгандик. Шунинг учун уларни таклифини рад қилгандим. Йил давомида гаплашиб турдик. Бу гап анча жойга тарқалган экан. Эшитганлар мени кетиши мумкин деб ўйлашган ва яна бир қанча таклифлар тушди, четдан, клублардан. Аммо бора олмадим. Боиси, ўзимизда иш олиб бораётган режаларимиз бор эди. Асосий режамиз йил охирида 2005 ва 2008 йилларда туғилган терма жамоаларимиз – Фарҳод Нишонов ва Ислом Исмоилов бошчилигидаги термаларни Осиё Кубогига чиқариш эди. Мақсадимга эришгач, ҳамма ишимни битирдим. Кейин Афғонистон футболи раҳбарлари футзал бўйича жаҳон чемпионатида юртимизга келишганида улар билан кўришиб, гаплашиб олганимиздан сўнг Афғонистонни танладим. У ерда ҳаммасини пастдан бошлаш керак. Мени таклиф қилишганини яна бир сабабларидан бири, мен ЎФАда ҳам ишладим. Улар мени қандай ишлашимдан хабарлари бор эди. Шу боис Афғонистонда федерация ва ташкилий ишларига ҳам ёрдам беришим керак. Мураббийлар ўқитишини ҳам жой-жойига қўйиб, нафақат бош терма жамоа, балки бошқа терма жамоаларни ташкил қилишим керак. Шунинг учун мен рози бўлдим. Биласиз, юрагимдан барибир мураббийман. Уч йил бу катта муддат. Футбол вақти билан оладиган бўлсак, бир жойда уч йил ишлаш бу катта нарса. Олдимизга қўйган барча мақсадлар 5 баҳога бажарилди. Энди ўзимни яна мураббий сифатида кўрмоқчиман. Ишни бошладик. ФИФА ва ОФК билан боғланяпмиз, гаплашяпмиз. Мураббийлар курсини ташкил қиляпмиз. Ҳомийлар билан ҳам суҳбатлашмоқдамиз. Ташкилий ишлар жуда кўп. 2025 йилда Осиё чемпионатига саралаш баҳслари бошланади. Шунга тайёрланяпмиз.

-  ЎФАдаги фаолиятингиз ҳақида нима дея оласиз? Ортда қолган уч йил қандай ўтди?

-  Ушбу уч йил фаолиятимдаги энг қизиқарли ва муҳим даврлардан бири бўлди, деб ўйлайман. Мен илк бор терма жамоалар раҳбари сифатида ташкилий йўналишда фаолият олиб бордим. Бу даврда ўзим учун кўп нарсаларни қайтадан кашф қилдим, янги билимлар олдим ва қизиқарли вазиятларга дуч келдим. Шу билан бирга, футболнинг айни пайтдаги ҳолати ва келажакдаги ривожи ҳақида тушунчаларимни бойитдим. Ассоциацияда келажаги порлоқ, ўз соҳасининг устаси бўлган мутахассислар билан ишлаш имконига эга бўлдим. Ишни бошлаган илк кунларимдан футболни ривожлантириш учун унинг атрофини тартибли ва тоза ҳолатга келтиришни асосий мақсад қилиб олдим. Бу йўл осон бўлмаса-да, ишончли эди. Биз аввало терма жамоалар сонини оширишга эътибор қаратдик. Абдусалом Азизов ташаббусимизни қўллаб-қувватлади ва терма жамоалар сони 19 тага етди. Айрим жамоаларимизда ҳаттоки "А" ва "Б" таркиб, яъни захира жамоалари ҳам шакллантирилди. Ўзбекистонда истеъдодлар кўплиги сабабли барча жамоалар учун захира таркибларини ҳам яратишга ҳаракат қилдик, аммо бу ишни охирига етказишга вақт етмади. Шунга қарамай, янги мураббийлар ва футболчиларни кашф эта олдик. Бундан ташқари, футболчиларни тайёрлаш ва саралаш жараёнини ўзгартирдик. Ўқув-машғулот йиғинлари ва халқаро ўйинлар сонини кўпайтирдик. Бу борада Европа ва Жанубий Америка давлатларини намуна сифатида олдик ва уларнинг тажрибасидан фойдаландик. Бу мамлакатлар билан бир неча бор ўйинлар ўтказдик. Ҳа, бу осон бўлмаган ва молиявий томонлама кўп харажат талаб қилиши мумкин эди, бироқ бу ўйинлар футболчиларимизнинг қарашларини кенгайтирди, ўзларига бўлган ишончларини оширди ва психологик ҳамда тактик жиҳатдан янги даражага олиб чиқди.

- Терма жамоаларимизнинг халқаро мусобақалардаги иштирокини қандай баҳолайсиз?

- Ўтган давр мобайнида футболи биздан ривожланган жамоаларга қарши ўйинлар ташкил қилишга ҳаракат қилдик. Ўртоқлик ўйинларида натижага эътибор бермадик, чунки бу ўйинларда ишланмалар устида ишладик. Назорат ўйинларида энди бошлаган мураббийлар йирик ҳисобда мағлуб бўлган бўлса ҳам эътиборни бу натижаларга эмас, расмий ўйинларга қаратиш кераклигини раҳбариятга тушунтирдик. Расмий учрашувларда эса терма жамоаларимиз катта натижаларга эришди. Масалан, U-20 терма жамоамиз Осиё кубогида ғалаба қозонди ва жаҳон чемпионатида гуруҳдан чиқди. U-17 ўсмирларимиз эса жаҳон чемпионатида Англияни мағлуб этди. Бу тарихий, эсда қоларли натижа эди ва албатта тарихдаги илк Олимпиадани ҳам эслаб ўтиш керак. Юқорида санаган барча турнирларда биз ажойиб иштирок эта олдик. Натижада бизни тан олишни бошлашди. Бундан ташқари, халқаро алоқаларимиз мустаҳкамланиб, TOП жамоалар билан ўйин ўтказиш бўйича таклифлар ола бошладик. Авваллари бундай ўйинларни ташкил қилиш анча қийин эди, аммо ҳозир хатто рақиб танлаш имкониятига эга бўлдик. Шерзод Эгамбердиев халқаро ўйинларни ташкил қилишда катта ёрдам берди. Шу ўринда Абдусалом Азизовнинг қўллаб-қувватлови ҳам жуда муҳим бўлди. Эндиликда халқаро ўйинларни ташкил қилиш учун учинчи томон воситасига эҳтиёж қолмади. Аксарият ўйинларимизни тўғридан-тўғри келишув орқали, воситачиларсиз ташкил қилдик. Бу нафақат ассоциациямизнинг харажатларини камайтирди, балки кўплаб учрашувларни минимал харажатлар билан ўтказиш имконини берди. Масалан, биз ташкил қилган учрашувларнинг 70 фоизида фақат авиабилет харажатларини қопладик, қолган барча харажатлар мезбон томонидан қопланди. 30 фоиз ўйинлар эса биз учун тўлиқ бепулга айланди.

Шу ўринда футболчиларимизга ва мураббийларимизга раҳмат. Улар ажойиб ўйинлар ва натижалари орқали бизда халқаро ўйинларда танлов имкониятларимиз кўпайди. Эндиликда биз рақиб танлайдиган даражага етдик. Аввал бизда йиғинга 2 ой қолганда ҳам рақиб йўқ бўларди. Ҳозир эса биз 1 йил олдин ким билан ўйнашимиз, қаерда йиғин ўтказишимиз режаси бор.

2021 йилда FIFA рейтингда Ўзбекистон 84-ўринда бўлган бўлса, бугунги кунда биз 58-ўриндимиз. Бу натижада терма жамоалар бўлимининг ҳиссаси бор, деб ўйлайман.

- Футболчилар ва мураббийлар тайёрлаш борасида нималар дея оласиз?

- Ушбу даврда 35 нафар мураббийни терма жамоа даражасидаги мутахассисга айлантиришга эришдик. Уларни дарслар ва амалиёт жараёнида кузатиб, терма жамоаларда ишлаш имкониятини бердик. Уларнинг аксарияти ўз устида ишлашни давом эттириб, уларга берилган ишончни оқлашмоқда. Бизда нафақат истеъдодли футболчилар, балки истеъдодли мураббийларимиз ҳам жуда кўп. Бу албатта одамни хурсанд қилади.

-  Функционер сифатида фаолият олиб бориш ва мураббийлик ўртасидаги фарқлар ҳақида нима дея оласиз?

- Биласизми, ҳар доим майдон мени ўзига тортиб турган. Функционерлик фаолиятида мураббийлар билан ишлаш, уларнинг муаммоларини ҳал қилиш ва шароит яратиш муҳим. Шундай қилиш керакки, мураббийларга қулай шароит яратиш лозим ва улар футболдан ташқари бошқа нарсани ўйламасин. Бироқ айтганимдек, майдон ортида бўлиш барибир бироз қийинроқ ва шу сабабли ҳам майдонга “қайтиш”ни афзал деб билдим.

Иш жараёнида инсонийлик ҳамда виждоний ёндашув энг муҳим тамойилларим бўлиб қолди. Виждонан ишлаш – бу менинг йўлим. Мени яхши танийдиганлар айтиши мумкин, мен бу масалада ўзимга ҳам талабчанман ва мен билан ишлайдиган атрофимдагиларга ҳам. Энг муҳими инсонийлик. Одамгарчилик ва ишонч бўлмаса профессионал иш ташкил қилиб бўлмайди, натижага ҳам эришилмайди. Профессионаллик – инсонийлик ва қадр-қиммат билан бошланади.

-  Айтганингиздек, сиз яна “майдонга қайтдингиз”. Нима деб ўйлайсиз, ЎФАдаги тажрибангиз эндиликда бош мураббий сифатида фаолиятингизда қай даражада ёрдам беради?

-  Биласизми, теория ва амалиётни ажратмаслик керак. Ҳа, улар ўзаро умуман бошқачадек туюлиши мумкин. Агар майдонда, унинг атрофида биз билан ҳамма нарса тўғри бўлишини хоҳласак, биз албатта теорияни ҳам яхши ўзлаштирган бўлишимиз керак. Яъни, инсон доимий илм олишда давом этиш ҳамда ўз устида ишлаб бориш шарт.

Шу давр мобайнида Президент қарорлари билан танишдим, турли ҳужжатлар, футбол ортидаги қарор ва фармойишлар ҳақида тушунчага эга бўлдим. Ҳар хил инсонлар билан, турли йўналишдаги мутахассислар билан, айниқса ёшлар билан гаплашдим. Улардан кўп нарсалар ўргандим ва бу мен учун мактаб бўлди.

Афғонистон билан келишувимнинг сабаби нафақат уларни майдонда муваффақиятга етаклаш, балки федерацияда ҳам тўғри йўналишда ишни йўлга қўйишга кўмаклашишдир. Терма жамоалар раҳбари сифатидаги тажрибам келажакдаги ишларимда асқотишига ишонаман. Ортда қолган давр мобайнида жуда ҳам қизиқарли, шу билан бир қаторда ғалати ҳолатларни ҳам гувоҳи бўлдим. Одамлар билан қандай гаплашиш, раҳбар-ходим ўртасидаги муносабатлар мени ҳайрон қолдирди. Кўп масалаларда ажабландим. Ёмон-яхшига ажратмоқчи эмасман, ходимлар билан қандай муносабатда бўлиш ва бўлмаслик кераклигини ўзим кўрдим ва келажакда ўзим қандай муносабатда бўлишим зарурлигини тушундим.  Одамгарчилик – ҳамма нарсадан устун.

Ассоциацияда ишлаш мен учун катта тажриба берди. Футбол менинг ҳаёт йўлим, мен футболнинг ичида бўлдим. Терма жамоалар раҳбари сифатидаги одамлар билан мулоқотдаги тажрибамдан келажакда нафақат ўзим фойдаланишим, балки бошқаларга ҳам улашишим мумкин. Ҳа, ҳар бир оилада ўзига яраша плюс ва минуслар бўлади. Мен минусларни ушлаб турмайман ва унутиб юбордим. Атрофимга ҳам яхши инсонлар йиғилган. Ҳеч ким билан баҳслашишгача бормадим. Бу ерда футболга ҳисса қўшиш имконини берган Азизовга раҳмат айтаман, менимча, ЎФАдаги фаолиятим давомида ёмон ишламадик, деб ўйлайман.

Шу ўринда ЎФАдаги барча ҳамкасбларимга миннатдорчилик билдираман. Орзуларимиздан бири бўлган жаҳон чемпионатига чиқишимизга ишонаман ва бунинг учун терма жамоамиз салоҳияти етарли, деб ҳисоблайман.

Шуҳратбек Жўраев.