"Амоновни футболчи бўлолмайди, деб ўйлардим, зўр рақиблар билан текинга ўйнашимиз мумкин эди, аммо..." ёхуд Азиз Ҳайдаров Катанецга илк бор қўнғироқ қилганида нима деганди?

Ўзбек футболида ўз ўрнига эга бўлган ва ҳозирда бутсаларини михга илган Азиз Ҳайдаров қаерда?

Миллий терма жамоамизнинг собиқ ўйинчиси охирги бор ЎФАда ишлаганини яхши биласиз. Шундан  бери футболда ишлаяптими?

Куни кеча Sports.uz мухбири Ҳайдаров билан боғланди ва собиқ футболчи бир қатор масалаларда муҳим гапларни айтди.

- ЎФАдан кетганингиздан кейин футболда кўриниш бермаяпсиз. Ҳозирда нималар билан машғулсиз?

- Хизмат сафарлари билан бошқа мамлакатларга бориб келиб турибман. Масалан, яқинда иш билан БААга бориб келдим. Жисмоний тайёргарлик бўйича мураббийлар БАА клубида амалиёт ўташмоқчи эди, у ерга бориб, ташкилий масалаларини гаплашиб бердим. “Пахтакор” ва “Насаф” билан бирга Саудияга виза топширгандим, ҳужжатлар тайёр бўлди. Қолаверса, онам ва қариндошларим ҳам Умра сафари учун виза топширишганди, Худога шукр, уларнинг визаси ҳам чиқди. Энди чиптани ташкиллаштиряпман. Насиб бўлса, биргалашиб Умра зиёратига борамиз. Бундан ташқари, май ойида мураббийларнинг “А” лицензияси учун ўқиш бўлади. Мен ҳам бўлажак курслар учун ёзилдим. Ислом Аҳмедов сабоқ беради, ўйлайманки, ҳаммаси яхши бўлади.

- Бундан чиқди, сизни мураббий сифатида кўрамизми?

- Барибир соҳамиз шу, футболдаги инсонмиз. ЎФАда ҳам ишладим. Қўлимдан келганича меҳнат қилдим. Ҳозир Муборак ойдамиз. Шундай кунларда сизнинг сайтингиз орқали кимларнидир хафа қилган бўлсам, узр сўраб қоламан. Мен барчасидан розиман. Футболдан узоқлашганим йўқ, ҳамма ўйинларни кўряпман. Ҳозирда Осиё Чемпионлар лигаси учрашувларини кузатяпман. “Пахтакор”га жуда ҳам ачиндим. Масалан, “Ал-Дуҳайл”га қарши учрашувларни олсак, биринчисида яхши ўйнаб туриб, 2:3 ҳисобида ютқазишди. Йигитларимиз ютадиган ўйин кўрсатишганди, битта ўйинчиси ҳаммасини ҳал қилиб кетди. Кейинги ўйинлардаги натижаларни кўриб ҳайрон бўлдим. Таровеҳ намозида бўлганим учун ўйинларини кўра олмадим. Ҳаммани футболга ўз қараши бор. Ҳар ким турлича таҳлил қилади. Мен ҳамма нарсани биламан, дейиш керак эмас.

- “Пахтакор”нинг гуруҳда қолиб кетганига нима дейсиз?

- Осиё Чемпионлар лигаси билан футбол тугаб қолмайди. Гуруҳда қолиб кетишимиз ёки чиқишимиз биз учун биринчи марта юз бераётгани йўқ. Биз учун у ерда чемпион бўлишимиз янгилик бўлиши мумкин. “Пахтакор”нинг олдида Ўзбекистон чемпионати ва кубок ўйинлари турибди. Бундай ўйинлардан тушкунликка тушиш ярамайди. Олдинга қараб интилишда давом этиш лозим. Бу битта мусобақа. Миллий терма жамоамиз учун жаҳон чемпионатига чиқиш асосий мақсад бўлса, клубларимиз учун Осиё Чемпионлар лигасини ютиш орзу саналади. Кўнгилни чўктирмаслик керак. “Пахтакор”да мураббийлар ўзгарди, янгилари келди. Ўйлайманки, Ўзбекистон чемпионати жуда қизиқ кечади. Суперлигада барибир фаворит, деб “Пахтакор”ни айтаман. Футболчилари анчадан бери бирга ўйнаяпти.

“Насаф” яхши лойиҳа. Бу жамоанинг ўйини янада ижобий таассурот қолдиряпти. Футболчиларнинг иштиёқи юқори. Мураббийининг меҳнати кўриниб турибди. Рақиблар “Насаф” билан учрашувда қийналяпти. Жамоадан кўплаб яхши ўйинчилар чиқяпти ва бошқа клубларда ҳам ўйнаяпти. Клуб мутасаддилари “Насаф”ни Ўзбекистон чемпиони бўлиши учун футболчиларни қандай ушлаб қолиш йўлини топиши керак. Кўп интервьюларни ўқияпмиз. Айримлар “Насаф”да ғолибона руҳ йўқ, дейди. Сира ҳам ундай эмас. Таркибини “Пахтакор”ники билан солиштирганда номлар бўйича унчалик танилмаган. Лекин жамоа жуда ишончли ўйнаяпти.

Бу йил чемпионатимиз жуда кескин ўтяпти, рақобат кучайди. Мисол учун “Қизилқум”ни пешқадам сифатида кўрганмисиз? Чемпионатимизда хорижлик унчалик танилмаган мураббийлар ишлаяпти ва улар яхши таассурот қолдиришга уринишяпти. Масалан, “Сурхон” бош мураббийи Лопес билан олдин бирга ишлаганман. Мана шундай хорижлик мутахассислар қўл остида ёшларимиз бошқача ўйнаб кетадилар. Чет эл мураббийлари учун асосийси, футболчининг майдондаги иши. Улар фақат натижага жавоб беради. Агар натижа қилмаса ишдан тез кетишини билишади. Шу боис ўйинчиларига бўлар-бўлмас танбеҳларни беравермайди.

Мен сизга битта гапни айтаман: Азиз Амонов “Локомотив”да ўйнаб, Эроннинг “Истиқлол” клубига кетди. Ўзим шу бола билан ўйнаганман. Унинг олдинги ҳаёт тарзини кўриб, у футболчи бўла олмайди, деб ўйлардим. “Локомотив”га Секейра келгач, Амонов яхши ўйнаб кетди. Агар клубни ўзимизни мураббий бошқарганида Азиз ўйнаб кета олмасди. Лекин хориждан келган мураббийга унинг нимасидир ёқди. “Истиқлол”да маза қилиб ўйнайди. Чунки энди унга умуман қийинчилик бўлмайди. Олдин якка ҳолда кўп юрарди, ўзининг дунёси бор эди. Мураббийларга ёқмайдиган тарафлари мавжуд эди. Лекин йигитлар билан яхши чиқишади, ҳеч кимга ёмонлиги йўқ, кам гап. Фақат катта қозоннинг ичига тушмаслиги, атрофида айланиб юриши мумкин. Мана шундай ўйинчиларга хориж мураббийлари керак. “Металлург”да ҳам чет эллик мураббий ишлаяпти, жамоа ўйини анча ўзгарган. Кўп футболчиларини танимайман. Аммо ўйин бор. Биз футболга ёндашувни ўзгартиришимиз керак.

Мураббийлар учун ўқув-курсларини янада кучайтиришимиз мақсадга мувофиқ. Ҳар куни футбол ўзгаряпти, мукаммаллашиб боряпти, биз ҳам шунга яраша бўлишимиз лозим. Олдин ўзимни мураббийликда ҳеч қачон кўрмасдим. Лекин энди бу соҳада ўқиётганим учун иштиёқим бор. Аммо оиламни ўйласам иштиёқим яна орқага кетяпти. Футболчилик пайтимизда оилага кам вақт ажратардик. Мураббий бўлсангиз умуман вақт ажрата олмай қоласиз. Чунки мураббийликда 24 соат ишлашингиз керак бўлади. Боиси, қўл остингизда кўплаб футболчилар ўйнайди. Битта ўйинни ўтказдингизми, дарҳол кейинги ўйин ҳақида ўйлашни бошлайсиз. Шунинг учун мураббийликда дам бўлмайди. Тимур Кападзе яқин дўстим ва акам. Бир куни у менга мураббий бўласанми, деб ҳазил тариқасида кулди. Барибир футбол одами бўлганимиз учун ҳар қандай ҳолатда ҳам ҳаётимиз футбол билан боғлиқ бўлиб қолади. Мени элга футбол танитди. Шу йўл орқали оиламни боқяпман, Худо ризқлантиряпти. Таваккал қилганман.

- Сречко Катанец бошчилигидаги янгиланаётган терма жамоамиз сизга қандай кўриняпти?

- ЎФАдан ариза ёзиб кетишимдан олдин терма жамоа бош мураббийлиги учун 15-20 та номзодлар бор эди. Менга топшириқ берилган бўлиб, рўйхатдаги барча мураббийлар ҳақида маълумот олдим. Ўша рўйхатда Катанец ҳам бор эди. Сречкога қўнғироқ қилиб, ўзимни таништириб, вазият бўйича айтганимда, ҳозир сиз билан гаплаша олмайман, чунки мени Ироқ билан шартномам бор дея жавоб қайтарган. Агар сиз билан гаплашаётганимни улар билиб қолишса, нотўғри ўйлашади, деган жавобни айтди. Унинг бундай муносабатидан хурсанд бўлгандим. Шундай мураббийлар борки, ишлаётган жойи ойлик маош бермаётган бўлса, бошқаси билан музокара ўтказиб кетаверади. Катанец ўзини бундай тутмади. Олдин бу ердаги ишимни тугатай, кейин ўзим алоқага чиқаман деб айтди. Ироқлик Хусайн деган танишим менга унинг “контакти”ни топиб берганди. Кейин ўша одам менга мураббий бир ҳафтадан кейин сенга алоқага чиқаркан, деб қолди. Сўнгра ариза ёзиб ишдан кетдим. Роса кетадиган куним у алоқага чиқди ва унга гаплашадиган одамларни айтдим. Барча маълумотларни бердим. Равшан Эрматов билан гаплашишди. Ўша пайтда агентлар ҳар хил мураббийларнинг номзодларини юборишган. Катанец ёмон мураббий эмас. Бизга мана шундай қаттиққўли керак. Юмшоққўллиси бўлмаяпти. Тўғри, Катанецнинг ўйин услуби ҳимоявий, ҳужумкор эмас. У ёшроқ. Эктор Купердан иш услуби бироз фарқ қилади. Ҳамма мураббийни ўз услуби бор.

Ёш футболчи 17 ёшда “очилмайди”. Европада уларни 20-21 ёшигача бекорга ушлаб туришмайди. Чунки инсоннинг физиологияси бор. Вундеркинглар 16-17 ёшида “очилиши” мумкин. Бундайлари кам, аммо уларга ҳам меҳнат ва яхши мураббий зарур. Масалан, бизни ўйинчиларга Одил Аҳмедов ёрқин намуна. Ёшлигидан яхши мураббийга тушди. “Локомотив”да келганди. У ерга бошқа мураббийлар келиб, Одилни кетказишган. Кейин “Пахтакор”га борган ва яхши мураббийни қўлига тушди. Фаолияти давомида доим кучли мураббийлар билан ишлади. Футболчи учун энг асосийси, ўз вақтида яхши мураббий билан ишлаш. Ундан зўр нарса бўлмайди. Одил Европани ўйинчиси эди. Агар бизни футбол мактаблари Европадаги каби бўлса, ўйинчиларимиз у томонларга осонроқ кетади. Араб мамлакатлари ёқмай қолган. Аммо у томонларда ҳам яхши футболчиларимиз ўйнашяпти. Биз ўйнаган пайтда терма жамоамиз ФИФА рейтингида 54-ўринда бўлган. Ўша пайтларда 80-ўриндаги жамоани ютолмаганмиз. Рейтинг ҳеч нимани ҳал қилмайди. Бу фақат саватчаларни аниқлайди. Жаҳон чемпионатини ўйласак, ҳеч қанақа саватчалар ҳақида бош қотиришга ҳожат йўқ. Япония билан Корея мунтазам равишда мундиалга чиқади. Улар ҳеч қачон саватчани ўйлаб юришмайди. Бизни мураббийга ҳам футболчиларни яхшироқ билиб олиш учун ўйинлар ва йиғинлар керак. Олдин ЎФАда ишлаган пайтимда қўлимиздан келганича молиявий тарафимиздан келиб чиқиб, рақиблар топганмиз. Лекин шунақа нарсаларни биламанки, олдимизда зўр рақиблар турганида ҳам битта футболчи деб ўйнамаганмиз. Текинга ўйнашимиз мумкин эди. Бизга самолётларни ҳам, бошқа ташкилий жиҳатларни ҳам қилиб беришган. Аммо бизни мураббий бошқа ўйинларни танлаган. Нимага? Битта футболчимиз келмаган ёки бошқаси нимадир бўлган ва ҳоказо. Ўзбек футболи битта ўйинчига қараб қолганми? Футболга алоқадор ҳаммамиз ўзгаришимиз керак.

- Терма жамоа бош мураббийлиги учун рўйхатда яна кимларни номзоди бор эди?

- Мураббийлар кўп бўлган, яхши мутахассислар эди. Шунга яраша нархлари ҳам баланд бўлган. Масалан, португалиялик Андре Виллаш-Боаш ҳам номзодлар орасида бор эди.