Кантонанинг янги хаёти - 160 килограммли полициячи

Эрик Кантона ўз вақтини Парижнинг Опера кварталларида актёр, режиссёр ва ёзувчилар орасида ўтказишни ёқтирар эди. «Биз ҳеч қачон футбол ҳақида суҳбат қурмас эдик. Фақат санъат ҳақида гаплашардик. Унда бошқаларни тинглаш истаги кўпроқ эди», - дея эслайди унинг драматург дўсти Жан-Луи Бурдон.

Балки, айнан ўша дамларда, санъат ҳақида чексиз суҳбат қураётган Кантона футбол унинг бутун умрлик йўлдоши эмаслигини тушуниб етгандир. Эрик ўз карьерасини 30 ёшида тамомлаб, ҳаммани забонсиз қолдирди. Мазкур ҳодиса 1996/97 мавсумидан сўнг, 15 та гол ва чемпионлик унвонига қарамасдан амалга ошди.

Француз шунчаки футболчилик ҳаётидан чарчаган эди. Албатта, Кантона ўйинни адреналин ва мухлислар шарафи учун севарди. Аммо қоидаларга амал қилишга мажбур бўлганлиги («ҳар тонг эрта уйғониш жонимга тегди») ва асаб бузар журналистлар сабабли ундан нафратланарди.

Илк кино танқидчилар Кантонани мазах қилишарди: француз газетаси ўқувчилардан Эрик ёки шимпанзе яхшироқ роль ижро этиши ҳақида сўров олиб борди.

Аввалига у чуқур депрессияга тушиб қолди. Футбол Эрикка ҳаётида керакли бўлган адреналин миқдорини берар, усиз ўйинчи зерикиб қолди. У бу дардни енгиш учун ота-боболари юрти – Каталонияга борди. Бироз ўтгач Кантона бу давр мушкул кечганлигини тан олди: «Мен ўзимни қўлга олиб кинони танлай ололмадим. Мени ишончсизлик, қўрқув ва иккиланиш босиб қўйганди. Кейин эса шунчаки бунда ўзимни синаб кўришим лозилигини сездим».

Парижга саёҳати давомида Эрик ўзи учун бошланғич роллар топди. Аввалига у «Елизавета» (1998) драмасида Кейт Бланшетт билан бирга суратга тушди. Лента кўплаб танқидчиларга маъқул келди ва бир неча номинация бўйича Оскар олди, лекин бунда Эрикнинг ҳеч қандай улуши йўқ – у эпизодик ролда эди холос. Бироқ Кейтнинг Кантона билан бирга роль ижро этган саҳналари ҳақидаги яхши фикрлари унга ёқимли бонус бўла олди: «У мени буткул ўзига ром этди. Жиддий ва камгап, у ҳақиқий эркакдек кўринар ва янги бўлишига қарамай, яхши роль ижро эта олди».

Кантона барибир тўлиқ актёрлик таълимига эга бўла олмади (фақатгина Англияда ўтаган курслар). Эрик илк суратга тушиш жараёнларида шу қадар ҳаяжонланар эдики, анча олдин тайёргарликни бошлаб юборарди, баъзида эса стартдан ярим йил олдин ишга шўнғиб кетарди. Айнан ўша пайтларда у футбол ва кино ўртасидаги тафовутни очиб берган афсонавий иборасини айтган эди: «Футболда сенинг рақибинг бор, кинода бу рақиб – сенсан».

Илк йилларда Кантонанинг ҳар қандай роли фақатгина салбий фикрлар йиғар эди. Танқидчилар уларга фақат аввалги футболчига қарагандай қарар эди ва кинонинг ҳар бир парчасини танқид остига олар эди. Баъзида журналистлар очиқдан-очиқ собиқ футболчини мазах қилишар эди. Унинг шериги бўлиб шимпанзе суратга тушган «Тентаклар билан саёҳат» (1998) фильми экранларга чиққанида, Le Monde газетаси Эрик ва маймуннинг биргаликдаги суратини газетага «Улардан қай бири яхши роль ижро этади?» ёзуви билан чиқарди.

Унинг ўрнида бошқаси бўлганида ақлдан озиш мумкин эди (бундан ташқари ўша йилларда «МЮ» ЕЧЛ ғолибига айланганди), аммо Қирол Эрик бундай хақоратларга эътибор қаратмас эди: «Менинг актёр бўлганлигим муҳим эмас, муҳими – мен таваккалчиликни ҳис этдим ва ҳаётга бўлган муҳаббатни қайтариб олдим».

160 килограммли полициячи ролини ижро этди, танқидчилар «севгисини» қозонди ва ўз муҳаббатини топди.

Эрикка бўлган муносабат у асосий ролни ижро этган «Ебтўймас» (2003) фильми чиққанидан сўнг ўзгарди. Мазкур фильм асосий қаҳрамоннинг ички кечинмалари устида қурилган бўлиб, у ёлғизликдан ва кўп ейишдан азият чекади ва 160 кг гача вазн йиғади. Бу роль учун Кантона 20 кг вазн орттирган, бироқ бу ебтўймаснинг роли учун етарли эмасди, шу сабабдан грим ва қўйиб олинадиган қориндан фойдаланилди. «Тер дарё мисол оқар эди, - эслайди Кантона. – Бироқ бу ролни шу қадар ижро этгим келар эдики, ҳаттоки қурбонликка рози эдим. Илк бор менга қўйиладиган қорин билан грим қилиб, юзимга ва бўйнимга ёғли қаватлар улашганда мен ўзимни ҳатто креслодан кўтара олмадим. Мен ўзимни зинадан ҳам кўтара олмас эдим!».

Эрик мураккаб драматик ролни ажойиб тарзда ижро этди ва танқидчилар олқишига сазовор бўлди. «Кантона ёлғизликдан азият чекаётган инсон ролига шу қадар кириб кетдики, бу образга янада таъсирчанлик бағишлаган», - деб ёзади Париж шаҳрида жойлашган, бундан икки йил муқаддам Кантона суратга тушган фильмларни дидсизликда айблаган Ле Фигаро. «Ҳақиқий ютуқ!» – дея эълон қилди Libertation.

«Ебтўймас»ни суратга олиш жараёнида Эрик актриса Рашида Бракни билан танишиб қолган эди. Фильмда унинг қаҳрамони Кантонага ўзини борича қабул қилиши, ўзгариши ва яхши инсонга айлантиришга ёрдам берар эди. Улар бир-бирларига ошиқ бўлишди ва 2007 йилда турмуш қуришди.

«Эрик – мени хайратга соладиган ягона йигит, мен ундан нима кутишимни ҳам билмайман», - тан олади Рашида. Жуфтлик Парижда истиқомат қилади, санъатни севади ва ғайриодатий чиқишларни хуш кўради.

«Эрикни излаб» – Кантонанинг асосий фильми: картинани Канн фестивалида номзодликка қўйишди, қизил йўлакда эса Эрик ҳаммадан кўп дастхат берди.

Мазкур фильмни 10 маротаба «Олтин пальма новдаси»да номзод бўлган машҳур британ режиссёри Кен Лоуч суратга олди. Режисёрга Эрикнинг тарихи ёқар эди ва унинг ғайриоддий характерини бир умрга хотираларда сақлаб қолиш истагида «ёнарди».

«Эрикни излаб» (2009) лентасида Кантона бош ролни, яъни ўзини ижро этди. Сюжет бўйича Эрик бош қаҳрамон – хат ташувчи ва «МЮ» мухлисига (унинг ҳам исми Эрик) депрессияга қарши курашишга ёрдам беради. Энг яхши эпизод: Эрик ва Эрикнинг Кантона карьерасидаги ҳақидаги баҳс бўлган:

-        «Уимблон»га қарши ўйин. Сен коптокка қараб югурар эдинг, унинг траекторияси, тушиш бурчаги, шамол тезлигини аввалдан ҳисоблаган эдинг. Сен ўнг оёғингни узатасан, тўпни ҳавода тутиб олдинг, у сендан ярим метрга ўзиб кетди ва сен зудлик билан зарбани амалга оширдинг – ёзнинг идеал зарбаси.

-        Бу пас эди.

Лоуч Эрикнинг ҳақиқий характерини фильмда очиб бера олдими йўқми – номаълум, бироқ ҳақиқий флешбекларни ёдга тушириши аниқ. Бу вақтда Кантона футболга қайтиши ҳақидаги миш-мишлар тарқаб кетган эди: фильмнинг бир саҳнасида Эрик оёқлари остига тўп думалаб келади, у бир неча секунд унга тикилиб туриб, ундан ошиб ўтиб кетади ва йўлида давом этади.

Фильм 2009 йилдаги Канн фестивалида асосий соврин учун номзод этиб белгиланди. Премьерадан сўнг Кантонани аввалги футболчи эмас, ҳақиқий актёр сифатида қабул қилишни бошлашди. Қизил йўлакда у ҳаммадан кўра кўпроқ қолиб кетди, сабаби ҳамма ундан дасхат олмоқчи эди.

«Эрикни излаб» фильмидан сўнг, Эрикнинг актёрлик фаолияти чўққини забт этадигандай эди, бироқ Лоучнинг фильми у учун чўққи бўлган эди. Бундан сўнг у бир қатор эпизодик ролларни талқин қилди: «Дунё қироллари» (2015), «Мари ва омадсизлар» (2016), «Улисс ва Мона» (2018) – бу фильмлар номини ҳатто Францияда ҳам билишмайди.

Охирги йилларда Кантона фильм билан биргаликда ғалати нарсалар билан ҳам машғул бўлди. Масалан Франция президентлигига номзодини қўйиш ва банк тизимларини йўқ қилиш истагида эканлигини билдирди. Футболга тамоман қизиқишини йўқотди: унинг Париждаги квартирасида футбол билан боғлиқ ҳеч бир нарса йўқ, интервьюлардан аввал эса у футбол ҳақида гапиришни истамаслигини билдиради.

Эрикнинг санъатга бўлган қизиқиши ўз вақтида сер Алексга ёқмас ҳам эди. Пол Скоулз бир ҳолатни яхши эслайди, ўшанда шотландиялик мураббий Кантонага қараб: «Нега эснаяпсан? Сенга бу ерда кино қўйиб беради деб ўйлаганмидинг?»

Эрик аввалги шериклари билан алоқа қилмайди: «Ҳаётда футболдаги каби ёрқин хиссиётлар йўқ. Реал ҳаётда бирга нима ҳам қила олардик? Кечки пайт кўришишимиз, ичишимиз ва ўтмишимизни эслашимиз мумкин. Кейинчи?»

2019 йилга келиб, Кантона 51 та фильмда суратга тушди ва бир неча театр пьессаларида ҳам роль ижро этди. Асосан унги Европа фильмларида иккинчи ёки учинчи даражали роли учун таклифлар тушади, бироқ бу Кантонани хайратга солмайди. Буюк футболчи буюк актёр бўлолмасада, бу унга руҳий осудалик бағишлади. «У ўз ўрнини футболдан ташқарида топди. Кантона ҳеч қачон на саҳна на экранда ғайритабиий кўринарди. Айнан қайси хислати унга нисбатан бир қарашдаёқ тезкор ёқтириш хиссини уйғотишини айтиш мураккаб. У бу хислатини саҳнада ҳам намоён қилишига ишонаман», - дея эълон қилди Liberation газетаси танқидчиси.

Кантона яратувчи каби ҳаёт кечиришни истарди ва бунга эришди. У қўрқадиган ягона нарса – ўлим. Узоқ авиа саёҳат ёки машинадаги саёҳатдан аввал ўзининг ўлими ҳақида кўп ҳаёл суради. Бу ҳолат учун унинг ёнида истаклари рўйхати мавжуд флешка бор. Флешкани хотини сақлайди – унинг ўлимидан сўнг Рашида уларни бажаришга ҳаракат қилади.

“Мен унга: «Мен энг яхши оламга ўзим эриша олмаган нарсаларга, бошқа инсон эришисини билиб кетгим келади», дейман, - ҳар доимгидек фикрлайди Кантона. – Мен доим, сен қандай яшашинг эмас, балки инсонлар сени қандай хотиралаши муҳим деб ўйлардим”.