U ketdi! "Qizilqum" va Navoiy futboliga o‘zini bag‘ishlagan Hamidjon Aktamov haqida

Futbolda g‘alaba bilan mag‘lubiyat hamisha yonma-yon yurishini hamma yaxshi biladi. Ayniqsa, bunday jarayonda natija uchun javobgar bo‘lgan murabbiylarning zimmasiga juda katta mas’uliyat tushishini ham unutmaslik darkor. Qolaversa, futbolda shunday yozilmagan qonun ham bor: yutsa jamoa yutadi, yutqazsa esa murabbiy yutqazadi. Aynan shunday iboradan ko‘plab mutaxassislar jabr chekishadi. Lekin bu – futbol va uning jozibasi hammamizni doimo o‘ziga rom etib keladi. Shunday ekan, hamma vaqt ijobiylik va salbiylik tushunchasi mujassam bo‘lib kelgan. Bunday jarayonda murabbiylar haqida gap ketar ekan, doim ham ular o‘ylagan rejalar amalga oshavermasligi o‘z isbotini topgan. Yuqorida yozganlarimizni o‘zida his qilib ko‘rgan murabbiylardan biri esa Hamidjon Aktamov sanaladi. Ha, o‘sha siz yaxshi bilgan va bir necha yil davomida “Qizilqum” jamoasini boshqarib kelgan ushbu mutaxassis bizning bugungi maqolamiz qahramoni hisoblanadi.

Xabaringiz bor, uning boshchiligidagi jamoa mavsumni ijobiy boshlay olmasdan muxlislarini ranjitib qo‘ydi. Tabiiyki, bunday jarayonda asosiy tanqid bosh murabbiyga qaratilishi turgan gap. Hozirgi vaziyatni esa uning o‘zi ham yaxshi tushunib turibdi. Lekin shuni ham unutmaslik joizki, Hamidjon G‘ulomovich Navoiy futboli uchun shu kungacha katta hajmdagi ishlarni bajarganini, uning rivoji uchun munosib hissa qo‘shganini ham alohida e’tirof etish o‘rinli bo‘lardi. Anchadan beri “Qizilqum” bosh murabbiyi sifatida faoliyat ko‘rsatgan murabbiyning aslida futbolga qanday kirib kelgani, murabbiylik salohiyati qay tariqa boshlanganini hamma ham bilmasa kerak.

- 2005 yilda o‘zimizdagi mahalliy “Yujanin” degan jamoada o‘ynab yurardim, - deya tarixni esladi, Aktamov. - Bu asosan zavod ishchilaridan tashkil topgan jamoa bo‘lib, bir necha bor viloyat chempioni va Kubogi sohibi bo‘lgandik. Men esa bungacha ham futbol maktablarida o‘qiganman va futbol borasida o‘zimning tushuncham ham bor. Keyinchalik “Yujanin” jamoasida murabbiy bo‘lib ishlayotgan Yuriy Lukin boshqa joyga ketib qoldi. Shundan so‘ng o‘zim u erda ham o‘ynadim, ham murabbiylik qila boshladim. Orada “S” litsenziyasi uchun o‘qidim. O‘sha paytlarda viloyatimizda birinchi ligada qatnashadigan klub yo‘q edi. Natijada o‘zimiz qiziqib, zavod ishchilari, oliy liga va birinchi ligada to‘p surgan sobiq futbolchilar bilan bir jamoa bo‘lib Samarqanddagi pulkaga bordik. U erda ikkinchi o‘rinni oldik. Shunda Buxoroda ham yana pulka o‘tkazilishi va agar birinchi ligaga chiqishga ishtiyoqinglar bo‘lsa, o‘sha erda ham qatnashishinglar mumkin deb aytishdi. Biz esa Buxorodagi pulkada birinchi o‘rinni oldik. Shundan so‘ng bizdagi ishtiyoq yanada kuchaydi. Shu tariqa, “Yujanin” jamoasini birinchi ligaga olib chiqa oldik. Buni qarangki, o‘shanda birinchi o‘yinimiz Kubok doirasida “Paxtakor”ga qarshi o‘tkazilgan. Esimda, o‘sha uchrashuvda o‘zim ham o‘ynaganman va biz 1:2 hisobida yutqazgandik. Faqat qaysi yili ekanligi aniq esimda yo‘q. Hattoki, o‘sha o‘yinda men ofsayddan ham gol urganman, faqat buni hisoblashmagan (kuladi). “Paxtakor” darvozasini esa Aleksandr Lobanov qo‘riqlardi. Stadionimizga 10 mingdan ortiq muxlis kelgandi, bo‘sh joy qolmagandi, yomg‘ir yog‘ib turgandi. O‘sha yili biz birinchi liga musobaqasidagi debyut mavsumimizda 4- yoki 5-o‘rinni olgandik va bu biz uchun yaxshi ko‘rsatkich edi. Garchi birinchi ligada ishtirok etishimizga qaramasdan o‘sha paytda “So‘g‘diyona” nomli stadionimizga 10 minggacha muxlis kelardi. O‘sha kezlarda maydonda futbolchi sifatida ham o‘ynab yurdim va shu bilan birga jamoa boshlig‘i vazifasida ham ishladim. Yuriy Lukinni esa yana qaytarib, uni bosh murabbiylikka olib kelgandik. Keyingi mavsumlarda ham ishtirokimiz yaxshi bo‘lgandi. So‘ngra o‘sha paytdagi viloyat hokimi Erkinjon Turdimov jamoamiz oldiga oliy ligaga chiqish vazifasini qo‘ydi va biz mavsumda deyarli maqsadimizga erishib bo‘lgandik. O‘sha paytda Turdimov bilan futbol orqali tanishgandim. O‘zimiz havaskorlikdan jamoa tashkil qilib, shu ergacha etib kelganimizni bilib, o‘zlari chaqirtirib, moddiy tomondan yordam berdi va oliy ligaga chiqishni vazifa qilib qo‘ygandi. Bunga ham adashmasam 10 yildan oshib qoldi. O‘sha mavsumda biz birinchi davradan keyin 2-o‘rinda edik. “Mash’al” yoki “So‘g‘diyona” asosiy raqobatchimiz edi. Vaziyat shunday ediki, biz bir ochkoni olsak ham maqsadimizga erishardik. Bu orada esa Zarafshon shahridagi “Qizilqum” jamoasining kuchlilar safidagi omadi yurishmay turgandi. O‘sha paytda birinchi davrani 7 ochko bilan tugatishgandi. Rahbariyat esa menga “Qizilqum” jamoasiga o‘tishimni, klubni saqlab qolishim kerakligini aytishdi. Holbuki, o‘sha paytda yuqorida aytganimdek, biz o‘z jamoamiz bilan oliy liga eshigining ostonasida turgandik. To‘g‘risi, Zarafshon ancha uzoq edi. Shu bois u erga borib ishlashga hech kim rozi bo‘lmadi. Qisqasi, hech kimni ko‘ndira olmadim. Natijada rahbariyat ikkala jamoani birlashtirib Navoiy viloyati markazida tashkil qilish tashabbusi bilan chiqishdi. Zarafshonda o‘ynagan futbolchilardan Sherali Jo‘raev, Farruh Haydarov, Akmal Rustamov, Akmal Holiqov, Alisher Holiqov kabi futbolchilar qolishdi. Xullas, shunday qilib, ikkala jamoani birlashtirib viloyat markaziga ko‘chirdik. Natijada ikkinchi davrada 18 ochko jamg‘arib, umumiy hisobda 25 ochko bilan jamoani oliy ligada saqlab qoldik. O‘shanda biz uchun katta yutuq sifatida o‘z uyimizda “Lokomotiv”ni 1:0 hisobida engganimizni ayta olaman. Chunki hech kim bizning g‘alabamizni kutmagandi. Raqib esa kuchli edi. O‘shanda omad bizga kulib boqqandi. Oxirgi turda esa safarda “Guliston”ga qarshi o‘ynadik va bizni durang ham qoniqtirardi. Shunga qaramasdan raqibni 3:2 hisobida yutdik. Shundan so‘ng men murabbiylikning “V” va “A” kategoriyalariga o‘qidim va astoydil ishga kirishdim.

Ko‘rib turganingizdek, Aktamov mana shunday murakkab yo‘lni bosib o‘tgan, ammo buni ko‘pchilik ham bilavermaydi. Uning uchun har doim futbolga bo‘lgan muhabbati va ishtiyoqi ustun turgan. Shuning evaziga u viloyatda futbolni rivojlantirish uchun qo‘lidan kelgan barcha ishlarni bajarishga harakat qildi va bu yo‘lda tinmay mehnat qildi. Ammo yuqorida aytib o‘tganimizdek, doim ham o‘ylagan rejalar amalga oshavermasdi. Uning “Qizilqum”ga qanday kelganini o‘zi aytib o‘tgan fikrlari orqali bildingiz. Xo‘sh, shundan keyin uning jamoasi bilan kuchlilar orasidagi natijalari qanday ko‘rinish oldi?

- 2014 yili 10 talikda qoldik. Keyingi yili ham shunday natija qayd etdik. 2016 yilgi chempionatda esa biz 6-o‘rinni qo‘lga kiritdik. Tarkibimiz ham yaxshi futbolchilardan tashkil topgandi. 2017 yilga kelib chempionatimizda tubdan islohotlar sodir bo‘ldi. O‘sha yili 10 talikda qoldik. 2018 yilga kelib esa chempionatimiz oltitalikka bo‘lindi va dastlabki oltitalikka kira olmadik. Yakunda esa 8-o‘rinni egalladik. O‘tgan yilgi mavsum esa biz uchun og‘ir kechdi. To‘g‘ri, jamoa a’zolaridan bo‘lgan qarzdorliklarimizni bartaraf etdik. Ammo mavsum davomida mablag‘ tomonlama uzilishlar bo‘lgani sababli futbolchilarga motivatsiya etishmadi. Buning ustiga omadimiz ham chopmadi, - deydi Hamidjon G‘ulomovich.

Biroq joriy mavsumda uning va jamoaning ishlari yaxshi boshlanmadi. Oqibatda Aktamovga nisbatan muxlislar tomonidan tanqidlar bildirila boshlandi. Aslida bu ham futbolning bir bo‘lagi sanaladi va ushbu jarayonni murabbiyning o‘zi ham yaxshi tushunib turibdi. Natijada uning klubdan ketishi borasida ham gap-so‘zlar ko‘payib qolgandi. O‘z navbatida “Qizilqum”ni bir necha yil davomida boshqarib kelgan murabbiy yangi mavsumdagi omadsiz start haqida fikr bildirar ekan, shunday dedi:

- Mana, yangi mavsum ham boshlandi. To‘g‘risini aytsam, o‘zim ham charchab qoldim. O‘zingiz o‘ylang, etti yil davomida uzluksiz bir o‘zim ham moddiy, ham infrastruktura, ham tarkibni shakllantirish va o‘qish ishlari bilan band bo‘ldim. O‘sha etti yil qanday o‘tib ketganini payqamay ham qoldim. To‘g‘ri, 2019 yilning oxirlari va 2020 yilning boshlaridagi ishtirokimiz tufayli rahbariyat hamda muxlislarning noroziligi kelib chiqyapti. Natija bo‘lmaganidan keyin tanqidlarni to‘g‘ri qabul qilaman. Chunki rahbarlar ham, muxlislar ham o‘z jamoasining g‘alabasini istashadi. Lekin bir o‘zim qiynaldim, har tomonlama charchab qoldim. Bu yil mavsum boshida siz jurnalistlar ham nima uchun “Qizilqum” qishki yig‘inni boshlamayapti, degan savollarni berishni boshlagandinglar. Biror-bir futbolchini Navoiyga taklif qilib, uni o‘ynatish oson emas. Baribir yaxshi o‘yinchilar birinchi navbatda kuchli klublarga va yaxshi pul to‘laydigan joyga borishni xohlashadi. Qolaversa, futbolchilarning ham shartnomalari bo‘ladi. Natijada xorijlik o‘yinchilarni chaqirdik. O‘ylaymanki, biz qisqa fursat ichida yaxshi saviyadagi legionerlarni to‘pladik. Hozir ham tarkibimiz chakki emas. Qo‘limizdan kelganicha jamoani chempionatga tayyorladik. Birinchi o‘yinni o‘z uyimizda o‘tkazdik, bosim kuchli edi, o‘z muxlislarimiz qarshisida o‘ynab ularni g‘alaba bilan quvontirishimiz kerak edi. Ammo teng kurashlar ostida kechgan uchrashuvda omad raqib tomonida bo‘ldi. Vaholanki, biz birinchi bo‘lib gol urgandik. Ammo o‘zimiz yo‘q joylardan gollar o‘tkazib yubordik. Ya’ni, qo‘pol xatolarimiz tufayli raqibga gollarni sovg‘a qildik. Hamma g‘alabaning ham, omadsizlikning ham sababi bo‘ladi. Balki biz vaqtida to‘planib, yig‘in o‘tkaza olmagandirmiz. Qolaversa, bu yilgi chempionat ham tez boshlandi. Bu – futbol. Mana, o‘ta kuchli bo‘lgan klublar ham mag‘lubiyatlarga uchrashadi. Bu yil esa jamoani ancha yoshartirganmiz, olib kelgan legionerlarimiz ham yoshroq. Men esa ikkinchi turda o‘z maydonimizdagi “Surxon”ga qarshi o‘yinda qatnashmadim. Sog‘ligimda muammolar paydo bo‘lgandi. Biroz o‘zimga kelganimdan keyin jamoa bilan birga Muborakka bordik va u erda durang qayd etdik. Shunda ham shifokorlar menga murabbiylar shtabida o‘tirishimga ruxsat berishmadi. Hattoki, mashg‘ulotlarda ham qatnashishimga ruxsat berishmadi. Mana, hali ham men davolanish bilan bandman.

Shuningdek, Hamidjon Aktamov yoniga malakali mutaxassislarni jalb qilish maqsadida qishda turkmanistonlik murabbiylarni ham taklif qilgandi. Biroq aftidan ularning safari tez qaridi shekilli. Boisi, Aktamov ular haqida fikr bildirar ekan, o‘z navbatida “Qizilqum”ga yangi murabbiy kelishini ham aytib o‘tdi.

- Ha, jamoamizga Turkmanistondan ikkita murabbiyni chaqirgandik. Turkmaniston terma jamoasining jismoniy tayyorgarlik bo‘yicha murabbiyi Maksim Belix xamda “Axal” klubida bosh murabbiy bo‘lib ishlagan Ravshan Meredovni taklif qilgandik. Natijada ular jamoani tayyorlashdi va men yo‘qligimda ikkita o‘yinda ham turkmanistonlik murabbiylar jamoani boshqarishdi. Ularga o‘z minnatdorchiligimizni bildirib, xayrlashdik. Endi yana boshqa mutaxassisni chaqirganmiz. Buni mavsum davom ettirilishi oldidan e’lon qilamiz. Hozircha uning nomini oshkor qila olmayman, ammo u yaxshi mutaxassis. Endi u ishni davom ettiradi, men esa biroz dam olmoqchiman. Men ishonamanki, “Qizilqum” albatta ishqibozlarini g‘alabalari bilan quvontira oladi. Boz ustiga viloyat hokimi hamda NKMK zavodi bosh direktori futbolning chinakam fidoyilari hisoblanadilar. Ular futbol uchun barcha sharoit va imkoniyatlarni yaratib berishyapti. Navoiyga futbol kerak, zavodlarda qanchadan-qancha odam ishlaydi va ular dam olish uchun stadionga kelishadi. Muhimi, rahbarlarimiz futbol uchun jiddiy e’tibor qaratishmoqda.

Uning bu gaplaridan shuni bilish mumkinki, endi u “Qizilqum” jamoasiga bosh murabbiylik qilmaydi va o‘zi ta’kidlab o‘tganidek, tinimsiz ravishdagi ish jarayonidan biroz holi bo‘lgan holda hordiq chiqarib olmoqchi.

- Murabbiy futbolchilarni o‘yinga tayyorlaydi, ularni ruhlantiradi, qo‘lidan kelgan hamma ishni qiladi, - deya gapni davom ettirdi, Aktamov. - Maydonda esa futbolchilar o‘ynashadi. Ayrimlari nega men o‘ynamayapman deb xafa bo‘lishadi. Ammo o‘z xatosini tushunib etishmaydi. Hech qaysi murabbiy esa o‘ziga dushman emas. Muxlislar esa maydonga tushirmagan futbolchilar haqida va o‘ynayotgan o‘yinchilar xususida fikr bildirib, ular murabbiyning yoqtirgan futbolchilari deyishadi. Shuni aytishim kerakki, murabbiyning qo‘l ostida 15 yoki 20 ta o‘yinchi bo‘lsa, u hammasini yoqtirgani va ishongani uchun olib kelgan va shartnoma tuzgan bo‘ladi, to‘g‘rimi? Agar o‘sha o‘yinchi kerak bo‘lmasa jamoasiga olmaydi-ku, shunday emasmi? Ba’zi futbolchilar esa hozirdan Evropa chempionatiga sakrashni xohlashadi. Ammo buning uchun qancha mehnat va professionallik kerakligini yaxshi tasavvur qila olishmaydi. Futbol jamoaviy o‘yin, bu yakka kurash emas. Murabbiy esa jamoada kuchli ruhshunos bo‘lishi lozim. Ammo doimiy ravishda bunday rejimda ishlash og‘ir. Shu sababli endi biroz tanaffus qilib, murabbiylik bilimimni oshirmoqchiman.  

Bundan tashqari, yaqinda “Qizilqum” klubida sobiq hakam, bungacha qisqa fursat “Surxon” klubida ishlagan Hasan Ro‘ziev ish boshlagandi. Hamidjon Aktamov esa o‘z o‘rnida unga ham qisqacha to‘xtalib o‘tdi.

- Hasan Ro‘ziev tajribali inson. U hakamlik qilgan paytda futbolchilarning xarakterlarini yaxshi o‘zlashtirgan. Qiynalib qolgan paytimizda uni Navoiy futboliga o‘z hissangizni qo‘shing deb ishga taklif qilganmiz.

Bu dunyoda hech narsa abadiy bo‘lmaganidek, har doim boshlangan ishning yakuni ham bo‘ladi. Shu ma’noda aytganda, maqolamiz qahramoniga aylangan Hamidjon Aktamov viloyat futboli uchun qo‘lidan kelganicha be’minnat xizmat qilgan bo‘lsa-da, lekin futbolda natija hamma vaqt birinchi o‘rinda turishini unutmaslik lozim. E’tiborlisi, u shuncha yil davomida nafaqat “Qizilqum”, balki Navoiy futbolida sezilarli ishlarni amalga oshira olgani bilan ham ko‘pchilikning yodida qoladi. Ketar chog‘ida mutaxassis muxlislardan uzr so‘rashni ham unutgani yo‘q.

- Navoiylik muxlislarga rahmat. Kimlardir bizni to‘g‘ri tushunib, qo‘llab-quvvatlashdi. Kimlarnidir esa xafa qilib qo‘ydik. Buning uchun ishqibozlarimizdan uzr so‘rayman. Bu – futbol, biz biror-bir xorij klubiga yutqazganimiz yo‘q. “Qizilqum” bugun mag‘lubiyatga uchragan bo‘lsa, ertaga albatta yutadi. Hammani barqaror ravishda yutish uchun “Paxtakor”dek tarkib bo‘lishi kerak. O‘sha tarkib bo‘lishi uchun esa “Paxtakor”dagidek byudjet bo‘lishi lozim. Baribir qo‘limdan kelganicha futbol uchun xizmat qilaman. Hozircha esa biroz tanaffus qilmoqchiman. Shu o‘rinda hozirgi paytda butun dunyoda bo‘lgani kabi bizning yurtimizga ham koronavirus xavf solmoqda. Ammo butun xalqimiz bilan birlashib, iroda ko‘rsatib, bunday sinovli davrdan ham eson-omon o‘tib olishimizga ishonaman.