Saudiya Arabistonidagi yulduzlar va ularning oila a’zolari yashash va hordiq chiqarish uchun Bahraynni tanlashmoqda. Nega aynan Bahrayn?

Futbol yulduzlarining Saudiya Arabistoniga ommaviy ko‘chib kelishi ortidan kutilmaganda Fors ko‘rfazidagi kichik Bahrayn mamlakati ham foyda ko‘ra boshladi. Britaniya manbalariga ko‘ra, aynan Bahraynda ko‘plab futbolchilarning rafiqalari va qiz do‘stlari, shuningdek, oila a’zolari istiqomat qilishmoqda. Demak, bu Saudiyadan ishlab topilayotgan millionlarning bir qismi Bahraynda qoladi degani.

Bahraynda de-fakto din bilan bog‘liq qat’iy cheklovlar yo‘q. U erda siz alkogolli ichimliklarni bemalol sotib olishingiz, tungi klublarda dam olishingiz va diniy majmualardan tashqari barcha erda zamonaviy Evropa madaniyatiga xos kiyimlarni kiyishingiz mumkin.

Qat’iy shariat qonun-qoidalari va Qur’onda belgilangan kundalik cheklovlar bilan yashaydigan mintaqaning qoq markazida shunday erkin davlatning paydo bo‘lishi qanday sodir bo‘ldi?

Erkinlik nisbiy tushuncha ekanligidan kelib chiqib, dastavval Saudiya Arabistonida xorijliklarning yashash sharoiti, adaptatsiya jarayoni va arab madaniyatiga integratsiyalashuvi haqida ba’zi ma’lumotlarni keltirmoqchimiz.

Saudiya Arabistoniga kelgan har bir xorijlik mamlakat qonun-qoidalariga moslashishi talab etiladi. Ammo, Evropa va Lotin Amerikasidan kelgan futbolchilar uchun bu har doim ham oson kechmaydi. "Al Nassr"da o‘ynagan braziliyalik Rafael Bastos bu haqida shunday hikoya qiladi:

"Xorijliklar va ayniqsa, braziliyaliklar uchun arab dunyosi an’analariga moslashish nihoyatda qiyin. Eng qiyini, Ramazon oyini o‘tkazish - shaharlarda hamma narsa: do‘konlar, restoranlar va barcha ovqat tayyorlovchi maskanlar yopiladi. Bunday vaqtda men uyda o‘tirib, internetda yangiliklarni o‘qiy olaman xolos. Kuniga bir marta mashg‘ulot o‘tkazardim, lekin u soat 23:00 da boshlanardi. Keyin esa tungi soat 2 da kechki taomni tanavvul qilardik. Ba’zan soat o‘n ikki yarim bo‘ladi va men hali ham mashg‘ulot o‘tkazayotgan bo‘laman. Arab futbolchilari odatda xorijlik futbolchilar bilan hazillashib, ularni o‘zlarining an’analariga amal qilishni taklif qilishadi. Ammo bu ilojsiz, faqat mahalliy aholi bunday tartibga amal qila oladi, ular o‘rganib qolishgan. Men hatto madaniy tafovutlar haqida kitob chiqarishim ham mumkin".

Saudiyaga yangi kelgan yulduzlar barcha qoidalarga moslashishga harakat qilishmoqda. Ammo ularning Evropada ma’lum turmush tarziga o‘rganib qolgan rafiqalari va qiz do‘stlari Saudiya Arabistonidagi qoidalardan (ma’lum cheklovlardan) mamnun emas. Masalan, portugaliyalik jurnalistlar Krishtianu Ronalduning oilasiga yaqin manbalarga tayanib, Jorjina Rodriges bu mamlakatdagi hayotni umuman yoqtirmasligi va u Krishtianuning 2,5 yillik shartnomasini yakunlamasdanoq bu mamlakatni tark etishini kutayotgani haqida xabar berishdi.

Bunday vaziyatda ular uchun futbol yulduzlarining agentlari murosa echimini taklif qilishmoqda - Bahraynda yashash.

Xo‘sh, nega aynan Bahrayn?

Birinchidan, Bahrayn - Saudiya Arabistoniga qo‘shni mamlakat, Stiven Jerard boshchiligida Jordan Henderson, Jorjino Veynaldum va Mussa Dembele kabi futbolchilar to‘p tepuvchi "Al Ittifoq" klubi joylashgan Dammam shahri Bahrayn poytaxti Manamadan 70 km uzoqlikda joylashgan (Saudiya Arabistoni Bahrayn oroli bilan 25 kilometrlik Qirol Fahd ko‘prigi orqali bog‘langan). To‘rtta jamoa o‘ynaydigan Ar Riyod shahridan esa 460 km uzoqlikda, samolyotda bor-yo‘g‘i bir soatlik yo‘l.

Ikkinchidan, Bahraynda Saudiya Arabistonida topib bo‘lmaydigan hamma narsa bor: eng yaxshi tungi klub, di-jeylar va spirtli ichimliklar; futbol muxlislari uchun pivo va sport barlari mavjud. Jamoat joylarida (masjidlardan tashqari) kiyinish qoidalari amalda mavjud emas. Deyarli barcha dunyo brendlarining butiklari joylashgan yirik savdo markazlari shopping uchun hamisha ochiq, xususiy villalar esa Saudiyadagilardan aslo qolishmaydi.

Uchinchidan, Manama Dubay yoki Dohaga nisbatan sokin joy hisoblanadi. Bu erda gavjumlik va tirbandliklarni deyarli uchratmaysiz. Bejizga bu shahar oilaviy hordiq chiqarish uchun Yaqin Sharqdagi eng yaxshi va qulay shaharlardan biri, deb e’tirof etilmaydi. Shuningdek, omma e’tiboridan biroz dam olish uchun futbolchilar va ularning oilasiga Arabistoni yarimorolidagi boshqa shaharlarda mavjud bo‘lmagan servislar aynan Manamada taqdim etiladi: Bahrayn aeroportida xususiy samolyotlar uchun alohida yo‘lak va yulduzlar uchun maxsus terminallar xizmat ko‘rsatadi.

Shuningdek, Saudiya shaharlaridan farqli ravishda Manamada lyuks komfortga ega oilaviy plyajlarni topishda muammoga duch kelmaysiz. Bolalar uchun qiziqarli suv attraksionlari ham ko‘plab topiladi.

Bahrayn qanday qilib ekspatlar uchun Yaqin Sharqdagi eng jozibador mamlakatga aylandi?

Bahrayn Fors ko‘rfazida tijoriy maqsadda neft qazib olishni boshlagan birinchi davlat hisoblanadi. Agar qo‘shni Saudiya Arabistoni va Qatarda neft konlarini o‘zlashtirish Ikkinchi jahon urushi tugaganidan keyin boshlangan bo‘lsa, Bahraynda bu 1932 yildayoq boshlangan edi.

Mamlakatda neft savdosi hamon asosiy daromad manbai bo‘lib, mamlakat byudjetining 60 foizini tashkil etadi (XX asrning 90-yillarida neft eksporti mamlakat YaIMsining 90-95%ini tashkil etgan). Biroq, Bahrayn hukumati neftga qaramlik istiqbolda rivojlanish uchun eng maqbul yo‘l emasligini yaxshi anglaydi. Bundan tashqari, bu erdagi neft zaxiralari qo‘shnilariga qaraganda bir muncha pastroq. O‘tgan asrning 60-yillaridan so‘ng, Bahraynda iqtisodiyot o‘sishini rang-baranglashtirish asnosida pul keluvchi qo‘shimcha kanallarni yaratish - asosiy vazifaga aylandi. 10 yillar davom etgan bu izlanishdan so‘ng, mamlakat mintaqaning moliyaviy markazi bo‘lishga qaror qildi.

Aslida bahraynliklarga tasodif ham yordam berdi, deyish mumkin. 1975 yilda Livanda o‘n yildan ko‘proq davom etgan fuqarolar urushi boshlandi. Urush boshlanishidan oldin Livan poytaxti Bayrut Yaqin Sharqdagi asosiy moliyaviy markaz bo‘lgan - u erda mintaqada faoliyat yurituvchi eng yirik banklar va kompaniyalarning bosh ofislari joylashgan edi.

Bayrutdagi tartibsizliklar bankirlarni xavfsizroq boshpana izlashga majbur qildi. Tanlovning asosiy mezonlari soddalashtirilgan soliq qonunchiligi va kompaniya xodimlari uchun minimal diniy cheklovlarga ega bo‘lgan qulay sharoitlar edi. Bahrayn bu talablarga to‘la mos keldi. 1971 yilda Buyuk Britaniyadan mustaqillikka erishgach, hukumat neft sektoridan tashqari barcha kompaniyalar uchun korporativ soliqlarni bekor qildi. Bundan tashqari, mustaqil Bahrayn inglizlar tomonidan kiritilgan liberal erkinliklarning katta qismini, shuningdek, ingliz tili davlat tili sifatidagi maqomini saqlab qoldi.

Qirq yil davomida Bahrayn an’anaviy tarzda o‘tkaziladigan "ekspatlar uchun eng yaxshi mamlakatlar" tanlovida etakchi o‘rinlarni egallab kelmoqda. Bu erda ofislari Bahrayn poytaxti Manamada bo‘lgan ko‘plab xalqaro kompaniyalarning xodimlari ham, ko‘rfazning boshqa mamlakatlarida ishlab, faqat yashash yoki xordiq chiqarish uchun Bahraynga keladigan kishilar ham bor.

Dam olish kunlarida Manama aholisi deyarli ikki baravar ko‘payadi, chunki yosh arablar va xorijliklar qo‘shni Saudiya Arabistonidan o‘yin-kulgi izlab kelishadi va Bahraynning jonli tungi hayotidan zavqlanishadi. Katta ehtimol bilan, tez orada siz Bahrayn poytaxtining hashamatli tungi klublarida o‘zlarining qiz do‘stlari va hamrohlari bilan futbol yulduzlarini uchratishingiz mumkin bo‘ladi. Neymar kabi yigitlar saudiyaliklarning millionlari evaziga hayot tarzini butunlay o‘zgartirishga rozi bo‘lishlari dargumon.

Ushbu materialni tayyorlashda sports.ru, dailymail.co.uk va sportsbible.com saytlaridagi ma’lumotlardan foydalanildi.

Xusan Sobitov